De gemeente past een stukje bij
Nijhuis geeft twee voorbeelden van de nieuwe aanpak. Zo had een vrouw met een bijstandsuitkering - die zelf al veel van haar problemen had opgelost – een goed passende baan gevonden. Probleem was dat ze geen vervoer had, terwijl ze om zes uur ’s morgens in Almere moest zijn. “Toen hebben we samen een tweedehands auto gefinancierd. Zij legde haar vakantiegeld in en wij hebben de rest bijgepast. Ze is nog steeds aan het werk.”
Verder is huisuitzetting van een gezin voorkomen door de huurschuld in te lossen, nadat was vastgesteld dat het geen bodemloze put betrof. “We passen dus een stukje bij aan een oplossing die een inwoner zelf in gang heeft gezet of we voorkomen dat een situatie escaleert. Dat is fijn voor de inwoners, maar op termijn bespaart het de maatschappij bovendien kosten van een uitkering of schuldhulp. Maar”, waarschuwt Nijhuis. “mensen die denken te profiteren en iets vragen wat niet in het plaatje past, krijgen nog steeds nul op het rekest.”
Meer vrijheid en verantwoordelijkheid
Nijhuis merkt dat consulenten uiteindelijk blij zijn met de nieuwe werkwijze. De meesten zijn goed opgeleid voor hulp- of dienstverlening, maar werden erg ingeperkt door alle regeltjes. Nu krijgen ze meer vrijheid en verantwoordelijkheid om eerst naar iemands leefwereld te kijken en dan pas naar de systeemwereld. “Vroeger werd vaak aan de balie al nee verkocht, nu gaan we in elk geval in gesprek met de inwoner om de vragen goed in beeld te krijgen.”
Dat betekent niet dat het werk makkelijker wordt, want professionals moeten soms nog steeds nee zeggen. “Consulenten kunnen zich er niet langer van afmaken met ‘zo zijn de regels’; elke beslissing moet goed worden onderbouwd.”
Wat levert het op?
Het is nog te vroeg om te zeggen wat de klanten er van vinden. De cliëntervaringsonderzoeken over 2018 zijn eigenlijk een soort nulmeting omdat het integraler werken pas in de loop van dat jaar is doorgevoerd. De tevredenheid is in ieder geval niet teruggelopen.
Of de nieuwe werkwijze de gemeenten geld oplevert is volgens Nijhuis lastig te zeggen. “De integrale verordening zelf kost niet meer of minder. Dat hangt af van beleidskeuzes, of je bijvoorbeeld wel of niet geld besteedt aan een werkaanvaardingspremie.” Van de Wall voegt daaraan toe dat een goede effectmeting lang duurt en kostbaar is. Ze hoopt dat het ministerie geld beschikbaar stelt om samen met andere gemeenten de maatschappelijke baten op de langere termijn te onderzoeken. Want inmiddels hebben ook enkele andere kleine en middelgrote gemeenten de integrale verordening omarmd.
Voordelen blijven benoemen
Zoals veel gemeenten heeft Kampen een miljoenentekort op het sociaal domein en staan er bezuinigingen op stapel. Het is onduidelijk of de bezuinigingen gaan ingrijpen op de nieuwe werkwijze. Van de Wall en Nijhuis vinden het daarom essentieel dat ze als ambassadeurs blijven wijzen op de grote voordelen.