Jongeren uit het speciaal, praktijk- en entreeonderwijs een bestendige werkplek bieden, dat lukt in de regio Maassluis-Vlaardingen-Schiedam uitstekend. Het geheim: leerlingen worden drie jaar begeleid in de praktijk en weerbaar gemaakt. En als ze werken, kunnen ze ook nog rekenen op nazorg.
Het maximale uit de jongeren halen en uitval voorkomen, dat zijn de doelen van de intensieve praktijkroute die gemeenten en onderwijs in de regio Maassluis-Vlaardingen-Schiedam ontwikkelden om jongeren uit het speciaal, praktijk- en entreeonderwijs aan een bestendige werkplek te helpen. Cor Timmers, hoofd van de Ericaschool voor zeer moeilijk lerende kinderen, vertelt dat bij leerlingen van veertien, vijftien jaar wordt begonnen met groepsstages. “Leerlingen van zestien of zeventien met het uitstroomprofiel ‘werk’ doen daarna een individuele stage bij participatiebedrijf Stroomopwaarts. Onze stagebegeleider gaat minstens eens per twee weken kijken wat iemand nog moet leren om goed te functioneren op het werk, en neemt dat mee terug naar school.”
Stroomopwaarts bekijkt wat een jongere aankan. Eerst in de productieomgeving binnen, en vervolgens in detachering, natuurlijk met jobcoaching en begeleiding. Ze proberen verschillende werkplekken uit en een enkeling stroomt direct uit naar een werkgever.
Tips
- Werk samen met het onderwijs aan een sluitende aanpak. Neem de ruim tijd om jongeren op de werkvloer te observeren om een goed beeld te krijgen van wat ze kunnen. Beslis dan pas of een indicatie beschut werk nodig is.
- Leer de jongeren niet alleen werkvaardigheden, maar besteed ook aandacht aan zaken als zelfkennis en omgaan met geld.
- Bied nazorg als de jongeren al werken, om uitval te voorkomen.
- Zet de indicatie beschut werk waar mogelijk in voor intensieve begeleiding om werken bij een reguliere werkgever (eventueel in detachering) mogelijk te maken.
Zelfoverschatting tegengaan
“Tegelijkertijd maken we de jongeren weerbaar” vervolgt Timmers. “Ze zijn vaak geneigd zichzelf te overschatten, willen bijvoorbeeld in militaire dienst. Daarom hebben we gesprekken met hen en hun ouders: dat wil je nou wel, maar lukt dat ook? Zo begeleiden we leerlingen naar de juiste werkplek. Onze arbeidstraining krijgt ook veel Downers op Stroomopwaarts. Fijn, want niets is zo vervelend als werken onder je niveau. Natuurlijk blijft er altijd een groep die de vaste plek en begeleider van dagbesteding nodig heeft. Maar niet meer bijna iedereen, zoals vijftien jaar geleden.”
Tot nu toe hebben alle leerlingen na hun stage een dienstverband gekregen. Kunnen andere gemeenten dat ook bereiken? Timmers: “Mijn tip voor gemeenten is om nauw samen te werken met scholen en sw-bedrijf of stagenetwerk. Hier zitten we iedere drie maanden met z’n allen om tafel. Wat je aan de voorkant investeert in begeleiding, haal je er later dik uit. Eén leerling uit de langdurige zorg houden bespaart een megabedrag.”
Niet te vroeg kiezen voor een indicatie
Directeur van Stroomopwaarts Desiree Curfs vindt het belangrijk jongeren na school niet los te laten met een diploma dat niet voldoet op de arbeidsmarkt. “We moeten niet denken dat ze het wel redden als ze hun eerste baantje krijgen. De kans is groot dat ze daar toch weer uitvallen. Dan komen we ze pas weer tegen als ze op hun 23e een uitkering aanvragen. Dan hebben we veel tijd verloren.”
Curfs ziet regelmatig dat een jongere het minder goed doet dan verwacht. Vooral praktijkschooljongeren hebben thuis vaak geen goede structuur. De familie heeft vaak zelf problemen en is daarom minder betrokken. “Wij bieden een netwerkstructuur en leren ze goed omgaan met hun salaris. Na die twee jaar hebben we beter zicht of we een indicatie beschut werken moeten aanvragen. Dat erkent UWV ook, dus hoeft iemand niet meer door het hele proces van indicatiestelling heen. Maar het gebeurt ook dat iemand al zo is gegroeid dat er geen indicatie meer nodig is.”
Beschut werk als instrument
Curfs wil graag een misverstand over beschut werk uit de wereld helpen. “Beschut werk wordt gelijkgesteld met eenvoudig repeterend werk en een lage loonwaarde, maar dat hoeft niet. Het gaat alleen om begeleiding en aanpassingen waarvan we niet mogen verwachten dat een werkgever het zelf organiseert. We hebben jongeren die het door onze intensieve begeleiding heel goed doen in een team bij een reguliere werkgever, bijvoorbeeld in de groenvoorziening. De indicatie beschut werk is dan een instrument voor maatwerkbegeleiding bij een baan met hoge loonwaarde.”
Nazorg voorkomt uitval
Kwetsbare jongeren plaatsen is een kunst, maar die werkplek bestendigen nog veel meer. Ook daarbij helpt de school. Timmer: “We hebben een avondschool voor oud-leerlingen. Daar kunnen ze bespreken hoe het gaat op het werk. Op het moment dat Stroomopwaarts bekijkt of iemand detachering aankan, ondersteunen we daarbij. De stagebegeleider gaat ook nog langs. Soms kan een klein ruzietje zorgen dat iemand thuis komt te zitten, maar dat kunnen we vaak voorkomen of oplossen.” Hoe lang jongeren op de avondschool kunnen blijven varieert. De meesten blijven vier jaar, maar er zit ook een enkeling van dertig. Die avondschool wordt betaald door Vlaardingen, maar vier jaar geleden waren er plannen om deze weg te bezuinigen. Timmer; “Toen ben ik de naar de gemeenteraad gestapt om duidelijk te maken: als je dat doet is het geen bezuinigen maar meer geld uitgeven.”
