Maandelijks overzicht aangeleverd
Tel uit je winst als dit proces – in ieder geval voor een aanzienlijk deel van de klanten – op een goede manier geautomatiseerd kan worden. Dat is de gedachte achter de pilot Maandelijks netto inkomsten leveren aan gemeenten, die in juni 2019 van start is gegaan en een half jaar duurt. De deelnemers zijn het Inlichtingenbureau, UWV, de G4-gemeenten (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht), Enschede en het gemeentelijk samenwerkingsverband Werksaam West-Friesland.
In de pilot wordt een nieuwe manier van gegevens aanleveren door het Inlichtingenbureau uitgetest, waarvan het de bedoeling is dat die later als reguliere dienstverlening wordt aangeboden. Het Inlichtingenbureau geeft op dit moment alleen bij de start van een nieuwe inkomstenverhouding (bijvoorbeeld een dienstverband) eenmalig een signaal af. Tijdens de pilot ontvangen de deelnemende gemeenten elke maand een overzicht van alle nieuwe inkomstengegevens van hun klanten.
Tamminga licht toe: “In onze huidige werkwijze geven wij bij een klant één keer informatie van UWV over een nieuw dienstverband door. Bijvoorbeeld dat meneer Jansen aan het werk is gegaan bij een supermarkt en in de eerste maand zoveel geld heeft verdiend. Dat doen we de maand daarna niet meer, omdat we ervan uitgaan dat meneer Jansen voortaan zelf netjes gegevens levert aan de gemeente. In de pilot leveren wij elke maand een overzicht van alle gegevens van de klanten aan. Daardoor worden schommelingen in inkomen meteen zichtbaar. We bekijken of de gemeente hiermee informatie gemakkelijker en met minder fouten kan verwerken.”
Netto berekeningen van inkomsten
In het maandelijkse overzicht is een netto berekening van de inkomsten per klant opgenomen. “Die hebben we omgerekend op basis van brutobedragen in de administratie van UWV”, zegt Tamminga. “We houden rekening met looninhoudingen, premies en eventueel een leaseauto.”
Achter een nettobedrag kan een tag staan, vervolgt Tamminga. “De tag gaat over een bijzondere situatie, bijvoorbeeld dat iemand twee inkomstenbronnen heeft of dat er sprake is van een correctie op een eerdere loonperiode. Dat laatste gebeurt redelijk vaak, hebben we bij de pilot al geconstateerd. De gemeente kan besluiten om inkomstenverhoudingen met een bepaalde tag eruit te halen voor handmatige controle en de rest automatisch in te laden in hun uitkeringspakket.”
Veel verschillen geconstateerd
De gemeente Amsterdam had uit een eerder project al de indruk gekregen dat de eigen inkomstenverrekening niet helemaal goed verloopt, vertelt Simone Herlaar, de Amsterdamse projectleider bij de pilot. Daarom zijn gelijk de netto berekeningen van het Inlichtingenbureau vergeleken met de gegevens in het eigen systeem. “We schrokken van de hoeveelheid verschillen van 3 procent of meer. Een belangrijke reden is dat heel wat klanten niet weten hoe zij wijzigingen in inkomsten moeten doorgeven. Ook maken onze medewerkers fouten, want het is mensenwerk. Aan beide kanten vallen dus steken.”
Dat strookt niet met de wens van de gemeente om zo zorgvuldig mogelijk aanvullende uitkeringen te verstrekken. Herlaar: “We hopen dat de pilot een efficiënter proces en verrekeningen van betere kwaliteit oplevert. Dat is in het voordeel van gemeente en burger. Belangrijk is dat de rechtmatigheid wordt verhoogd.”
Amsterdam kijkt nu of de gegevens van het Inlichtingenbureau zo kunnen worden gebruikt, dat die in de toekomst meteen automatisch kunnen worden ingevoerd in het eigen systeem. “Dan krijgen we een soort alarmbel als inkomsten zijn gewijzigd”, zegt Herlaar. “Zo kunnen we zonder tussenkomst van de klant rekening houden met de juiste inkomsten. Of er is nader onderzoek nodig.”
Betere verrekeningen te zien
Ten tijde van de interviews met beiden zijn net twee maanden van de pilot verstreken, waardoor nog geen echte resultaten bekend zijn. Tamminga constateert dat in Amsterdam direct betere verrekeningen te zien zijn. Hij wijst erop dat twee derde van de signalen aan de gemeente inkomsten uit dienstverbanden betreft. “Het levert al grote winst op als die kunnen worden geautomatiseerd.”
De netto berekeningen hebben een duidelijke meerwaarde, vindt Herlaar. “We constateren nu al dat we de netto berekeningen van pensioenen en andere uitkeringen één voor één kunnen overnemen. Dat geldt alleen niet voor de WW-uitkering, want daar wordt achteraf betaald. Ook het feit dat sommige werkgevers WGA-premie netto inhouden en andere niet zorgt voor verschillen. Het is goed dat deze zaken boven water zijn gekomen, want het Inlichtingenbureau kan er nu mogelijk iets mee doen.”
Het is volgens Simone Herlaar een illusie om te verwachten dat de inkomsten van mensen bij alle werkgevers geautomatiseerd kunnen worden verwerkt. “Zo betalen uitzendbureaus per week uit en dan wordt het erg lastig om deze methode te gebruiken. Er zal soms handwerk nodig zijn. Maar het zou mooi zijn als we weten bij welke werkgevers en uitkeringsinstanties automatische verrekening wel mogelijk is.”
Extra service
Wat gebeurt er als de pilot een succes wordt – lees: een behoorlijk voordeel voor gemeenten oplevert? Tamminga: “In dat geval gaan we met alle softwareleveranciers overleggen of ze onze gegevens in hun pakketten kunnen verwerken. Ik hoop dan dat we volgend jaar of anders in 2021 op de nieuwe manier gegevens kunnen aanleveren.”
Het zal gaan om een extra service die vooral van belang is voor grote gemeenten, besluit Alex Tamminga. “Daar kan de grootste administratieve lastenverlichting worden gerealiseerd. Veel kleinere gemeenten hebben er vanwege een beperkt aantal klanten met parttime inkomsten waarschijnlijk geen behoefte aan. Daarom houden we ook onze bestaande dienstverlening in de lucht.”