Ondernemerschap in arbeidsmarktregio.
Wat kunnen gemeenten betekenen voor ondernemers? Veel. Zeker als ze dit gezamenlijk doen met andere gemeenten, werkgevers en onderwijsinstellingen in de arbeidsmarktregio. Hier hebben werkzoekenden die een eigen zaak willen beginnen, 'gewone' starters én bestaande ondernemers baat bij. 'Loondienst en ondernemerschap zijn gelijkwaardige alternatieven'.
Gemeenten hebben er alle belang bij om het ondernemerschap te ondersteunen en te stimuleren. Daarover zijn Jannie van den Berg, teamleider van het Zelfstandigenloket Flevoland (ZLF), en Joop Wikkerink, senior beleidsmedewerker Werk en Arbeidsmarkt bij de gemeente Hengelo, het roerend eens. Ten eerste is een eigen zaak voor sommige mensen dé manier om uit de uitkering te komen. Wikkerink: "Gemeenten en UWV volgen vaak het gebaande pad – en dat is loondienst. Terwijl het ondernemerschap ook een heel optie kan zijn om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Sterker nog, voor bepaalde mensen is het de beste optie. Bijvoorbeeld omdat ze nu eenmaal niet zo goed gedijen onder een baas. Of denk aan werkzoekende vijftigplussers en statushouders die een hoop ervaring hebben in hun vak. Zij kunnen succesvolle zzp'ers worden."
Van den Berg wijst verder op de preventieve werking van ondernemersdienstverlening. "Goede begeleiding van starters voorkomt dat zij in de uitkering belanden omdat hun bedrijf niet levensvatbaar blijkt. En met steun aan gevestigde ondernemers blijft de bestaande werkgelegenheid intact. Stel dat een bedrijf met personeel in financiële problemen raakt. Als zo'n bedrijf na interventie van de gemeente overeind blijft, kunnen de mensen hun baan behouden."
TIPS
- De mindset van gemeenten is vaak te veel gericht op een dienstverband in loondienst. Zie het ondernemerschap als gelijkwaardig alternatief bij de begeleiding van werkzoekenden
- Denk als een ondernemer. Aan welke instrumenten hebben zij behoefte? Durf daarbij ook buiten de grenzen van het publieke domein te kijken, bijvoorbeeld naar alternatieve, private financieringsmogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan microfinancier Qredits
- Geef meer bekendheid aan de ondernemersregelingen, zowel bij het gemeentebestuur als bij het publiek. Wees hier actief in, leg contacten met ondernemersnetwerken, banken, accountants- en boekhoudkantoren en de provincie
- Kijk uit dat je geen gedwongen ondernemers creëert, die ver onder de marktconforme prijs werken. Streef naar gezonde, 'echte' zelfstandigen
Organiseren op niveau arbeidsmarktregio
Samen met Friesland zijn Flevoland en Twente de enige regio's in Nederland die deze dienstverlening organiseren op het niveau van de arbeidsmarktregio. Het ZLF bedient Almere, Dronten, Lelystad, Noordoostpolder, Urk en Zeewolde. Bij de Regionale Organisatie Zelfstandigen (ROZ) zijn twintig gemeenten in Twente en de Achterhoek aangesloten. Een verstandige werkwijze, benadrukken Van den Berg en Wikkerink. "De ene gemeente is enthousiast in de dienstverlening aan ondernemers, de andere niet. De ene gemeente past de regels rigide toe, de andere niet. Bij een regionale aanpak neemt de kwaliteit en de continuïteit van de dienstverlening toe."
Een ander voordeel is de betrokkenheid van werkgevers en onderwijsinstellingen bij de arbeidsmarktregio. Van den Berg: "Werkgevers hebben vragen over financiering en personeel. Dit is een goede manier om hen te bereiken. Ook het onderwijs speelt een belangrijke rol. Zo fungeren studenten die een bedrijfseconomische opleiding volgen aan hogeschool Windesheim, bij ons als adviseur voor ondernemers met achterstallige boekhoudingen." "Het ROC van Twente kent meerdere trajecten die het ondernemerschap onder de studenten bevorderen, zoals ondernemingsplancompetities", noemt Wikkerink een ander voorbeeld.
Workshops voor starters
Bij het ZLF en de ROZ kunnen startende, gevestigde, oudere en beëindigende ondernemers terecht voor bedrijfsadvies, schuldhulpverlening en coaching. Het ZLF organiseert bijvoorbeeld workshops voor starters. Van den Berg: "Aan welke voorwaarden moet een businessplan voldoen? Hoe kom ik tot een goede tariefstelling? Hoe zet ik mijn product in de markt? Vier weken lang leren de deelnemers hier één dag per week alles over. Na afloop werken zij hun ondernemingsplan - onder begeleiding - verder uit, waarna het definitief wordt beoordeeld."
Bij de bestaande ondernemers gaat het niet alleen om bedrijven met financiële problemen, aldus Van den Berg. "Ook succesvolle ondernemers willen weleens sparren met een deskundige. Bijvoorbeeld over de vraag of ze nog wel op de goede weg zijn, of om meer te weten te komen over acquisitie en marketing, veranderingen in de markt of bedrijfsoverdracht." Wikkerink: "Sinds de bezuinigingen op de Kamers van Koophandel is er een gat gevallen. Het blijkt dat de dienstverlening aan ondernemers niet enkel digitaal kan. Zeker niet bij starters."
Inkomen en krediet
Het ZLF en de ROZ voeren twee wettelijke regelingen uit: de IOAZ, voor inkomensondersteuning aan oudere ondernemers die hun bedrijf beëindigen, en het Besluit Bijstandverlening Zelfstandigen (Bbz). Startende ondernemers komen volgens het Bbz in aanmerking voor zes maanden (met verlenging tot maximaal drie jaar) inkomensondersteuning als hun inkomen beneden bijstandsniveau ligt. Ook voor gevestigde ondernemers die vanwege tijdelijke inkomensproblemen niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien, is er een tijdelijke uitkering. Als het voortbestaan van een bedrijf in gevaar komt, voorziet het Bbz ten slotte ook in bedrijfskapitaal. Dan gaat het om een rentedragende lening van maximaal 195.000 euro, die in tien jaar moet worden terugbetaald. "In alle gevallen moet het natuurlijk wel een in de kern levensvatbaar bedrijf zijn", zegt Van den Berg.
Wikkerink en een aantal collega's praten momenteel met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over modernisering van het Bbz. Zij zien het Bbz niet alleen als vangnet, zoals traditioneel wordt gedacht, maar ook als stimuleringsregeling. "Wij adviseren om de regeling uit te breiden in een tijd dat het aantal zelfstandigen toeneemt. Denk bijvoorbeeld aan beperking of afschaffing van de partnertoets, aangezien het vaak voorkomt dat een van beide partners ondernemer is en de andere in loondienst. Nu is het Bbz vaak een wat onbekende, kleine regeling, verstopt bij sociale diensten. Hoe dan ook is het goed om het Bbz naar de arbeidsmarktregio te tillen. Want zo kan je het bereik en de doelgroep van de regeling vergroten."
