Huishoudens en individuen die te maken hebben met meerdere problemen op gebieden als woonsituatie, gezondheid, arbeidsmarkt, sociaal domein kunnen soms helemaal vastlopen. Bijvoorbeeld omdat wet- en regelgeving tekortschiet of elkaar in de weg zit. Zelfs de beste professionals kunnen dan op een punt belanden dat ze iemand niet meer verder kunnen helpen. Precies voor dit soort vastzittende situaties hebben vijf ministeries samen het Programma Maatwerk Multiproblematiekhuishoudens (PMM) opgezet.
De ondersteuning van professionals aan huishoudens werkt in Nederland over het algemeen goed, maar een relatief kleine groep loopt vast, vertelt Christian Pouwels. “Naar schatting loopt zo’n 5 procent van de huishoudens met multiproblematiek vast.”
Pouwels is vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) betrokken bij PMM. Andere betrokken ministeries zijn die van Binnenlandse Zaken, Justitie en Veiligheid, Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Alle belangrijke uitvoeringsorganisaties hebben zich aangesloten bij het PMM, waaronder de Belastingdienst, UWV, CAK, SVB en het CJIB.
Botsende regels
Gemeenten kunnen zich aansluiten bij PMM en concrete casussen inbrengen, vertelt Joyce van de Schootbrugge, die vanuit het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is betrokken bij het programma. Ook uitvoeringsorganisaties als UWV kunnen casussen inbrengen, als het intern – bijvoorbeeld via de Maatwerkplaats van UWV – niet lukt om een situatie vlot te trekken.
Vergoeding van een stemtolk
Van de Schootbrugge geeft het voorbeeld van een meisje in de basisschoolleeftijd dat wel kan horen maar niet kan praten. “Een vergoeding voor een stemtolk op school krijg je alleen als je gehoorproblemen hebt. Bovendien komt de vergoeding voor een stemtolk in het onderwijs ergens anders vandaan dan bijvoorbeeld de vergoeding voor een stemtolk voor sociale activiteiten.”
“Soms heb je zo’n unieke samenloop van omstandigheden, dat regels in weg lijken te zitten”, vult Pouwels aan. “Dit meisje kon aanvankelijk geen stemtolk krijgen maar PMM heeft een oplossing dichterbij gebracht.”
Escalatieroute
PMM brengt alle betrokken organisaties bij elkaar om voor individuele situaties een oplossing te vinden. Dat gebeurt in eerste instantie met het ‘Maatwerkregister’. In dit register kunnen aangesloten professionals van verschillende overheden en organisaties elkaar snel vinden; inclusief contactgegevens. Levert dat niets op, dan kan een professional de casus voorleggen aan het Maatwerkloket van het PMM, waarin vertegenwoordigers van de diverse betrokken ministeries en uitvoeringsorganisaties samenwerken.
Levert ook dat nog geen oplossing op, dan kan een casus worden behandeld in het Landelijk Escalatie Team (LET), waar overheden en uitvoeringsinstanties op bestuurlijk niveau zijn vertegenwoordigd.
2 van de 3 casussen verder gebracht
Begin 2022 zijn er zo’n 120 casussen bij het Maatwerkloket aangemeld en ‘een handvol’ bij het LET. Van de Schootbrugge: “Meer dan twee van de drie ingebrachte casussen hebben we kunnen oplossen of op z’n minst een stap verder kunnen brengen. Dat zijn soms casussen waar professionals al jarenlang mee worstelden. Dat is geen slechte score, maar we streven naar meer.”
PMM is niet alleen bedoeld om concrete situaties van huishoudens of individuen te verbeteren door de professional bij te staan, maar ook om van te leren. Pouwels: “Het programma zorgt ervoor dat signalen op de goede plek terechtkomen, zodat eventuele terugkerende problemen op een gegeven moment met nieuw beleid kunnen worden voorkomen.”
Steeds meer gemeenten aangesloten
Inmiddels zijn zo’n vijftig gemeenten aangesloten bij het PMM, nog eens dertig zijn bezig met aansluiten. Pouwels: “We hopen dat gemeenten ons steeds beter weten te vinden, zodat we ze waar nodig kunnen bijstaan. Maar uiteindelijk hopen we natuurlijk dat het zogeheten ‘systeemleren’ ertoe bijdraagt dat er op de lange termijn steeds minder casuïstiek naar het Maatwerkloket hoeft.”
Een duidelijke rode draad in de tot nog toe ingebrachte casussen is volgens Pouwels eigenlijk nog niet te ontdekken. “Een gemene deler is in ieder geval dat het vaak gaat om huishoudens die door een uitzonderlijke samenloop van omstandigheden, zijn vastgelopen.”