Betere basisvaardigheden op de werkvloer, daar heeft iedereen profijt van

‘Werkgevers hebben wel aandacht voor taalvaardigheden bij anderstalige werknemers’, zegt Lidy Hampsink van Werkcentrum Twente. ‘Maar ze verwachten vaak niet dat mensen die in Nederland zijn geboren problemen hebben met basisvaardigheden als lezen, schrijven rekenen en digitale vaardigheden.’

Werknemers weten dat dan ook lang verborgen te houden, legt Dorina Hadders (Stichting Lezen en Schrijven) uit. ‘Zolang alles hetzelfde blijft redden ze zich ermee. Maar iets nieuws leren is lastig. En op de arbeidsmarkt moet je juist flexibel en wendbaar zijn. Daarvoor heb je niet alleen vaktechnische scholing nodig maar ook soft skills. Daar zijn basisvaardigheden onderdeel van.’

Hampsink vertelt over een receptioniste in een ziekenhuis met een mbo3-opleiding. ‘Toen er een nieuw systeem kwam, durfde ze niet te zeggen dat ze dat moeilijk vond. Ze kreeg het onder de knie door avondenlang thuis te oefenen. Daar merkte de werkgever niets van, maar het leverde haar heel veel stress op. Als je door betere basisvaardigheden meer zelfvertrouwen krijgt en weet dat je dingen kan leren, word je een betere medewerker.’

Zoeken naar het haakje

Het programma Kopgroep Basisvaardigheden moet uitkomst bieden. Daarbij maken adviseurs van Lezen & Schrijven en het Werkcentrum bedrijven allereerst bewust van het probleem. Hadders: ’Signalen op de werkvloer zijn bijvoorbeeld dat mensen moeite hebben met het digitale systeem of certificaten behalen. Of voorlichting over veilig werken niet begrijpen. Dan vragen we: zou dat door onvoldoende basisvaardigheden kunnen komen?’ Zo plant je het eerste zaadje voor bewustwording. ‘Het is zoeken naar zo’n haakje en dat is bij elk bedrijf verschillend,’ vult Hampsink aan.

Hoe dan?

Als bedrijven iets aan basisvaardigheden willen doen, ben je er nog niet, zegt Hampsink. ‘Ze weten niet hoe. En ze moeten hun productie halen, dus dan verdwijnt het onderwerp snel naar de achtergrond. Het is aan ons om te doen aan follow-up. Je moet zorgen dat basisvaardigheden in alle lagen van de organisatie een thema wordt waar mensen mee aan de slag willen. Anders hoef je er niet eens aan te beginnen. Directie en HR moeten het faciliteren, maar medewerkers moeten een gebrek aan basisvaardigheden ook herkennen bij hun collega’s.’

Als er draagvlak is kun je volgens Hampsink om tafel gaan om een aanpak te maken. Hoe herken je om wie het gaat, waar worden het bedrijf en de werknemers beter van? Daarbij zijn de expertise en tools van Lezen & Schrijven waardevol. ‘We zoeken samen een aanpak die praktisch haalbaar is en de meeste kans op succes heeft. Want een werknemer moet een succeservaring krijgen. Beter een klein stapje dat werkt, dan een grote stap waar iemand halverwege afhaakt.’

Het juiste aanbod

Dat is het moment dat een opleider in beeld komt. Hampsink: ‘Het bedrijf kiest uiteindelijk zelf, maar wij werken graag met het Zone.college. Ze hebben dezelfde visie op leren, en bieden maatwerktrajecten aan. Bijvoorbeeld alleen in de wintermaanden trainen bij een bedrijf dat dan minder werk heeft. Of lessen voor of na het werk, vaak incompany.’

Van Vulpen: ‘We zetten de persoonlijke leerdoelen van medewerkers centraal. Maar ook de werkgever heeft doelen. Dat iemand kan werken met een bepaalde bedrijfsapp of meer zelfvertrouwen krijgt. Al die doelen moet je samen zien te brengen en daar een passend advies voor geven: coaching, persoonlijke begeleiding of een trainingstraject, individueel of klassikaal.’

Hoe motiveer je werknemers?

Werknemers moeten ook gemotiveerd zijn. Hoe zorg je daarvoor? Vulpen: ‘Dat komt in het intakegesprek aan de orde. Vaak weten werknemers wel dat er iets moet gebeuren met hun basisvaardigheden. Als je vraagt welke veranderingen ze zien in hun werkomgeving, kom je snel uit bij de leervraag. Dat is juist de kracht, dat je niet iets oplegt, maar het samen bedenkt. Bovendien kunnen medewerkers ook doelen stellen voor hun privésituatie, bijvoorbeeld kunnen werken DigiD of een reisapp.’

Naar een leercultuur

Het mooiste is het als de aandacht voor basisvaardigheden niet eenmalig is. Hampsink: ‘Aandacht voor basisvaardigheden moet in het DNA van het bedrijf komen. Dus in een plan van aanpak nemen er de borging direct mee. Want uiteindelijk wil je dat bedrijven een leercultuur ontwikkelen waar basisvaardigheden standaard bij horen.’

Het onderwijsaanbod van Zone.college is voor rekening van de werkgever, maar er zijn diverse subsidiemogelijkheden. Hadders: ‘De ondersteuning van Lezen & Schrijven en het Werkcentrum is kosteloos, want dat betaalt de provincie. Daardoor kunnen we de tijd nemen om met de bedrijven een aanpak te ontwikkelen en borgen. Dat ontzorgen vinden bedrijven heel belangrijk. We hopen dat ze met hun positieve ervaring andere bedrijven inspireren. Daarom nodigen we bij bijeenkomsten met Kopgroepbedrijven ook nieuwe bedrijven uit zodat die ook enthousiast raken.’