Het bovensectorale voorschakeltraject: een springplank naar de arbeidsmarkt

Een breed toegankelijk programma

In 2023 werd het traject opengesteld voor mensen die al langere tijd werkloos zijn, bijstand ontvangen of thuiszitten en weer een stap richting de arbeidsmarkt of opleiding willen zetten. Ook werd het programma verder uitgebreid en doorontwikkeld tot een bovensectoraal voorschakeltraject. Daarbij werkte Mario nauw samen met werkontwikkelbedrijven. “Eén van de voordelen van dit bovensectorale voorschakeltraject is dat de deelnemer nog niet gebonden is aan een bepaalde sector. Het is een breed toegankelijk programma met modules die focussen op talentinzicht, basisvaardigheden en persoonlijke ontwikkeling,” vertelt Mario. 

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat veel mensen thuis komen te zitten omdat ze zichzelf niet waardevol vinden. “Dit belemmert hen om een sociaal netwerk op te bouwen en maakt het lastig om stappen te zetten in hun ontwikkeling. Ons programma helpt mensen om hun talenten te ontdekken, wat bijdraagt aan hun eigenwaarde. Samen met de kandidaten bouwen we aan een sociaal netwerk, en we leren hen tools om grip te krijgen op hun leven.”

Het traject zelf duurt drie maanden en is opgedeeld in drie fasen. “Er is een doorlopende leerlijn waarin deelnemers onder andere hun taalvaardigheid en zelfstandigheid kunnen ontwikkelen. Het mooie hiervan vind ik dat het flexibel is en inspeelt op de behoeften van verschillende groepen, of het nu gaat om statushouders of Nederlanders die langere tijd zonder werk zitten. Ook passen we de werkvormen continu aan om ervoor te zorgen dat iedereen op zijn eigen niveau kan meedoen en door kan groeien." 

Kleine groepjes met elk een eigen trainer

Een waardevol onderdeel van het voorschakeltraject is dat er gewerkt wordt met groepen van circa 15 kandidaten. Zij krijgen een eigen trainer waar ze een vertrouwensband mee opbouwen. Mario: “Deze trainer werkt gedurende het programma intensief met de deelnemer samen om inzicht te krijgen in zijn of haar persoonlijke situatie, talenten en doelen.” De eerste maand gaat over het ontdekken van talenten en het opbouwen van vertrouwen binnen de groep. “Dat is een cruciaal onderdeel van het traject. Ook volgen ze werkmodules die helpen om hun interesses en vaardigheden verder te ontdekken. Aan het einde van de eerste maand heeft iedere deelnemer een persoonlijk ontwikkelplan, waarin het doel staat beschreven en de stappen om dat doel te bereiken. Bezoeken aan opleidingen en bedrijven spelen hierbij een belangrijke rol.”

In de tweede maand verschuift de focus naar het ontwikkelen van competenties. ”Deelnemers krijgen trainingen en leren vaardigheden die aansluiten bij hun interesses, bijvoorbeeld in de zorg, techniek of administratie.” En de derde maand staat in het teken van zelfredzaamheid. “Hierbij werken ze aan hun zelfstandigheid en leren ze omgaan met situaties op de werkvloer. Denk aan praktische vaardigheden, zoals sollicitatiegesprekken voeren en samenwerken. Daarna stelt de trainer samen met de deelnemer ook een ontwikkelplan op voor de volgende stap. Dan kan betaald werk zijn, maar ook vrijwilligerswerk of een opleiding.”

Samen zoeken naar een passend vervolg

Na het traject werkt de trainer nauw samen met accountmanagers in de regio die helpen met zoeken naar een passend vervolg. “Houdt iemand van lassen? Dan is een baan in de techniek een optie. Ook stromen veel mensen door naar de zorg. Eigenlijk kun je het voorschakeltraject zien als een soort brugklas voor volwassenen. In de regio hadden we al veel trajecten opgezet, maar de klassen werden steeds minder goed gevuld. Ik zag het als een middelbare school waar de klassen van 2 tot en met 6 geregeld waren, maar er ontbrak één klas: de brugklas. Kansrijk Talent is die brugklas.”

Netwerkorganisatie van werkontwikkelbedrijven

Tegelijkertijd leren de trainers van de betrokken werkontwikkelbedrijven ook van elkaar door kennis en ervaring, zoals bijvoorbeeld werkvormen, te delen. “Trainers hebben via de cloud toegang tot modules en werkvormen van andere ontwikkelbedrijven. Elk kwartaal bespreken we de programma’s en plannen voor de komende periode. Zo zorgen we ervoor dat de kwaliteit en de uitkomsten consistent zijn. De trainers kunnen werkwijzen en ideeën van elkaar overnemen en zo blijft het traject vernieuwend en effectief. Inmiddels is Kansrijk Talent een merk aan het worden waarbij regionaal de kwaliteit gewaarborgd moet zijn. Zie het als de APK voor een auto.”

Samenwerken en over gemeentegrenzen heen kijken

De samenwerking tussen sociale ontwikkelbedrijven is een belangrijke succesfactor voor het bovensectorale ontwikkeltraject, vertelt Mario. “Vroeger zagen de sociaalontwikkelbedrijven elkaar niet als samenwerkingpartners, maar binnen dit traject werken ze samen om de doorstroom naar werk zo soepel mogelijk te laten verlopen. Hierdoor kunnen kandidaten flexibel worden toegewezen aan beschikbare plekken, zonder administratieve obstakels,” legt hij uit. “Stel, een werkontwikkelbedrijf in Groningen heeft vijftien plekken, maar slechts twaalf Groningse kandidaten. In dat geval kan een werkontwikkelbedrijf elders in de regio de resterende plekken vullen. Zo maken alle betrokken partijen optimaal gebruik van de capaciteit.”

Over gemeentegrenzen heen kijken had ook impact op de financiering. “Normaal betaalt elke gemeente voor kandidaten uit hun eigen gemeente. Wij stelden een ander model voor: het werkontwikkelbedrijf ontvangt per deelnemer, ongeacht de herkomstgemeente.” Cruciaal is gratis vervoer voor de deelnemer. Ook dit hebben we geregeld. Voor vervoer werd gebruikgemaakt van Wmo-vervoer. “Dit vervoer sluit goed aan bij de doelgroep: het programma begint na 9.00 uur, zodat kinderen eerst naar school kunnen, en statushouders worden opgehaald van verschillende locaties, zoals asielzoekerscentra. Zo kunnen zij zonder extra vervoerskosten deelnemen.”

Sociale steun en persoonlijke groei

Een mooie bijvangst van het voorschakeltraject ligt op sociaal gebied, ziet Mario. “Deelnemers bouwen vaak een waardevol netwerk op. Zo hadden we in de regio Eemsdelta een diverse groep deelnemers – van statushouders tot geboren Groningers – die samen het traject doorlopen. Ondanks hun verschillende achtergronden hebben ze dezelfde wens: vooruitgang boeken. Dat schept een sterke band en heeft een positief effect op hun motivatie en inzet.”

Op een gegeven moment ondernamen de deelnemers samen activiteiten. "We hebben gezien hoe vier statushouders en een transgender vrouw een hechte vriendschap opbouwden. Ze gingen samen sporten en maakten plannen om ook buiten en na het traject contact te houden. Die steun, vanuit dat sociale netwerk, helpt hen om door te zetten, ook als het soms lastig wordt. Dat soort verhalen vind ik geweldig.”

Nieuw perspectief op de toekomst

“Het succes van dit traject komt niet alleen door goede begeleiding en training, maar vooral door het vertrouwen dat we deelnemers geven om zich te ontwikkelen en vooruit te komen,” concludeert Mario. “Door als gemeenten en werkontwikkelbedrijven samen te werken en mensen de juiste ondersteuning te bieden, is er zoveel meer mogelijk om hen te begeleiden in het vinden van een plekje op de arbeidsmarkt. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt krijgen dankzij het bovensectorale voorschakeltraject kansen die ze anders misschien niet hadden gekregen. Het geeft veel van hen een nieuw perspectief op de toekomst.”