In gesprek met SZW over ontwikkelingen en verbeterkansen bij beschut werk

08 juli 2024

Verslag bijeenkomst 6 juni 2024

Wat kan er beter om iedereen die beschut kan werken een aantrekkelijke en duurzame werkplek te bieden? SZW vertelt wat er al gebeurt en nog gaat gebeuren om gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven daar beter voor toe te rusten. En vraagt professionals uit de praktijk om mee te denken.

Dit is de laatste van 3 bijeenkomsten om input uit de praktijk op te halen. Ook dit keer zijn er veel deelnemers op afgekomen. Jeanette Siebinga (beleidsmedewerker bij SZW) laat met cijfers zien dat het aantal gerealiseerde beschutte werkplekken de taakstelling sinds 2015 steeds meer nadert. Maar de lat gaat ook omhoog: in 2048 moeten er structureel 30.300 beschutte werkplekken zijn, ongeveer driemaal zoveel als nu.

Wat gaat er al goed?

Saloua Chaara (adviseur bij SZW) vraagt de deelnemers allereerst te noteren wat er al goed gaat in de praktijk:

    • Steeds meer samenwerking  tussen gemeentelijke afdelingen (onderling) en Pro/VSO
    • Goede samenwerking UWV
    • Contacten met sociaal ontwikkelbedrijf praktijkdiagnosetrajecten
    • Contacten met werkgevers, contact met UWV, overleg met pro/vso-school
    • Samenwerking UWV, SO, gemeenten en WSP
    • Samenwerking speciaal onderwijs
    • Samenwerking met UWV (regionaal arbeidsdeskundige en regionaal beleidsadviseur). Korte lijnen op caseniveau wanneer nodig
    • Samenwerking met directe collega en daardoor sneller plaatsing
    • Goede samenwerking met de school
    • Alles op 1 plek of korte lijnen: re-integratie, stages, praktijkleren, beschut werk
    • In elkaars keuken kijken sociaal ontwikkelbedrijven
    • Aanvragen van indicaties
    • Adviezen lopen redelijk gelijk op met plaatsingen
    • Meer aanvragen vanuit gemeenten en UWV van dagbesteding naar beschut
    • De aanvraag zelf en samenwerking gemeenten
    • Stage als onderdeel  switch van dagbesteding naar beschut werk
    • Maatwerk, diversiteit werkplaatsen, samenwerking UWV, aanvragen
    • Sneller herkennen van begeleidingsbehoeften. Plaatsen intern en extern in de arbeidsregio.
    • Betrokken begeleiders
    • Begeleiding medewerkers
    • Breed aanbod functies bij reguliere werkgevers
    • Instroom alle gemeenten op realisatie
    • De gemeente lijkt meer bereid iets de doen voor beschut werk 
    • Vergoedingen UWV zonder afbouw

Wat kan er beter?

Vervolgens dragen de deelnemers verbeterpunten aan en manieren om die te realiseren:

    • Scholing (gelden en ruimte) voor voorlieden; die hebben ook begeleiding nodig met de nieuwe doelgroep beschut mensen. 
    • Een goede begeleidings- en ontwikkelstructuur voor de plaatsen binnen het sociale ontwikkelbedrijf
    • Meer begeleiding; de nieuwe doelgroep heeft in de huidige arbeidsmarkt eigen uitdagingen. In praktijk zien we dat er meet poppetjes nodig zijn op de groep.
    • Minder wachttijd (procedures UWV, afgeven indicatie gemeente, re-integratiedienst afgaven) 
    • Financiering op basis van realisatie 
    • Maak het simpel en eenduidig en zorg voor harmonisatie, ook in het doelgroepregister.
      Over de gehele doelgroep (beschut en banenafspraak) regels simpeler
    • Meer diversiteit in werkzaamheden (zeker voor jongeren), meer hoger gekwalificeerd werk 
    • Bekendheid van beschut werk 
    • Meer lokale bereisbaar aanbod van ontwikkelbedrijf 
    • Mensen laten doorgroeien, ook in loon
    • Deregulering loonwaarde bij beschut werk
    • De budgetten alleen besteden aan beschut werk
    • Meer aandacht salaris bij sociaal ontwikkelbedrijf 
    • De mens centraal zetten i.p.v. de gelden...
    • Reguliere werkgevers meer betrekken en aantrekkelijker maken om doelgroepers aan te nemen, of sociaal ontwikkelbedrijven intern een groepsdetachering geven
    • Reguliere werkgevers vinden procedures en regelingen eveneens complex. Wordt vaak gezien als gedoe en daarmee reden om niet mee te doen. Eenvoud helpt, ontzorgen is een pleister.
    • Meer aandacht voor reguliere werkgevers

Deelnemers noemen de volgende oplossingen:

  • Deregulering loonwaardebepaling, standaardbedrag loonkostensubsidie
  • Doelgroepen op kleinere groepen: meer intensievere en deskundiger begeleiding
  • Switchen makkelijker maken door budget dat aan de kandidaat "vasthangt
  • Meer geld voor gemeente die meer doet dan taakstelling. Doen wat nodig is.
  • Mogelijkheden om gegevens te delen verruimen
  • Geld verdelen op basis aantal gerealiseerde plaatsingen
  • Switchen vereenvoudigen
  • Regio-overstijgende samenwerking en plaatsingen

Wat gaat SZW doen?

Sociaal ontwikkelbedrijven lopen tegen verschillende opgaven aan: wsw’ers stromen eerder uit dan verwacht en de instroom beschut werk valt tegen. Daarom zijn verschillende maatregelen aangekondigd om de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven te versterken. Bij elkaar opgesteld wordt de komende 10 jaar 1 miljard euro geïnvesteerd in de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven en beschut werk. 

Op dit moment wordt met gemeenten, sociaal ontwikkelbedrijven en VNG/Cedris/Divosa stappen gezet om de maatregelen uit te werken. Zo wordt een impulsbudget uitgewerkt. Dit budget is € 35 miljoen in 2025 en loopt af naar € 22 miljoen. Ook wordt per 2025 een ondersteuningsteam beschikbaar gesteld dat gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven gericht kan adviseren en ondersteunen.

Persoon giet kaarsvet in gietvorm

Daarnaast wordt per 2025 een structurele infrastructurele opslag ingevoerd. Hierdoor krijgen sociaal ontwikkelbedrijven meer financiële stabiliteit, continuïteit en voorspelbaarheid, waardoor zij meer ruimte hebben om banen te realiseren voor mensen voor mensen voor wie het hebben van werk niet vanzelfsprekend is. Deze basisfinanciering bedraagt in 2025 circa € 19 miljoen en loopt op naar structureel € 34,75 miljoen.  

SZW kijkt ook naar een beter verdeelmodel van het aantal beschutte werkplekken over gemeenten. De huidige verdeling op basis van Wsw- en Wajong-cijfers is niet adequaat. Als er een nieuw model komt, dan zal dit niet voor 2026 zijn. In dit traject wordt ook de vraag meegenomen van of het beter is om de begeleidingsmiddelen naar realisatie te financieren.

Wat zijn de knelpunten om plaatsen te realiseren?

Veel mensen op de wachtlijsten voor een beschutte werkplek hebben geen arbeidsvermogen. SZW onderzoekt daarom of het nuttig is om arbeidsvermogen aan de voorkant standaard te nemen. Nu gebeurt dat alleen als UWV twijfelt.

Er wordt gevraagd of er cijfers zijn hoe vaak gemeenten het advies beschut werk naast zich neerleggen. Chaara refereert aan het dashboard van UWV. Daarin staan de cijfers die nu worden bijgehouden en openbaar zijn. 

Hoe wordt beschut werk aantrekkelijker voor jongeren?

Een deelnemer heeft de indruk dat er minder jongeren instromen. SZW heeft dat uit gesprekken met koepels van pro/vso-scholen ook opgemaakt. De scholen menen dat er meer jongeren behoefte hebben aan beschut werk dan nu bereikt worden. Dat komt doordat sommige gemeenten terughoudend zijn om de indicatie aan te vragen voor jongeren.  Jongeren willen soms ook geen indicatie, omdat ze het beschikbare werk niet interessant vinden.

Een jongerenwerker uit Rotterdam hoort van jongeren inderdaad dat werkvormen niet aansluiten bij wat ze graag willen en wat ze denken te kunnen. Ze vinden ook dat de inrichting van de sociale werkvoorzieningen stigmatiserend werkt. ‘Een jongere komt binnen met het idee ik ga werken en gaat naar weg met het idee ik ben beperkt.’ In Rotterdam denken ze daarom aan een soort shop-in-shopconcept waar werkgevers hun activiteiten in een aparte ruimte kunnen faciliteren. Ze onderzoeken ook wat ze met virtual reality kunnen doen om een werkvorm te laten zien in een beschermde setting. Een andere deelnemer reageert dat je wel moet oppassen dat beschut werk en de Banenafspraak niet door elkaar gaan lopen.

Mogelijke oplossingen

Tot kort licht iemand zijn aangedragen oplossing toe: deregulering loonwaardebepaling. Het berekenen van de loonwaarde kost volgens hem veel tijd en geld, en het is belastend voor de werknemer. ‘Het is lastig omdat het zo anders is dan bij de Banenafspraak: je kunt dit werk niet vergelijken met een reguliere baan. We hebben ondertussen genoeg data om te berekenen wat het gemiddelde is. Daar zou je een standaardbedrag van kunnen maken. Dat bespaart veel administratie. Voor iemand die beschut werkt is het ook veel fijner.’

Chaara concludeert dat de verbeterpunten voor een deel aansluiten bij wat SZW in gang heeft gezet. Maar er zijn ook nieuwe knelpunten en goede voorbeelden benoemd. Die neemt SZW mee bij het werken aan de verbeteraanpak.