‘Wie een marathon wil lopen moet eerst trainen’

Gepubliceerd op 26 mei 2025

Sterk! met Stappen naar werk laat jongeren met een psychische kwetsbaarheid ontdekken wat ze nodig hebben om mee te doen

Na Midden-Utrecht is nu Groot-Amsterdam begonnen jongeren die dat nodig hebben te begeleiden door jobcoaches met GGZ-expertise. Maar de regio heeft er een net iets andere draai aangegeven vertelt projectleider en jobcoach Indra Damwijk.

Als jobcoach in Amsterdam heeft Damwijk de ruimte om jongeren intensief te coachen. ‘De gemeente heeft veel jobcoaches in dienst en we krijgen ook nog eens veel tijd om iemand te coachen. Ik heb geen manager die elke week vraagt: zijn ze al aan het werk?’ 

Toch merkte ze dat het aanbod van de gemeente voor jongeren met een psychische kwetsbaarheid niet altijd passend is. ‘De gemeente bemiddelt om weer zelfredzaam te zijn. Maar sommige mensen moeten nog een paar voorstapjes zetten voordat ze bij opleiding of werk terechtkomen.’

Kleine stappen zetten

De ervaringen van Donnée illustreren waar het knelt. Ondanks 2 burn-outs lukte het haar 4 jaar geleden op haar tandvlees om af te studeren als Product Designer. ‘Maar daarna had ik zo weinig energie dat ik een bijstandsuitkering aanvroeg. Al mijn vrienden werkten, ik voelde me een drop-out die niks meer kon.’ 

Via een klantbegeleider kwam ze uiteindelijk bij Damwijk terecht. Inmiddels had ze ook de diagnose autisme. ‘Indra begrijpt goed hoe mijn brein werkt en wat ik daarin nodig heb. Ze heeft me geholpen kleine stappen te zetten omdat ik een dromer ben en ver vooruitkijk.’ 

Te veel druk

Damwijk leerde Donnée dat je pas een marathon kan lopen door eerst te trainen. In dit geval: met gesprekken onderzoeken wat voor werk er bij haar paste en wat ze nodig had. Daarna kwam er een leerstage bij een onderzoeksbureau met een sociaal hart. ‘Theoretisch perfect’, zegt Donnée, ‘maar alleen doordat de stage als doel heeft dat je daarna naar betaald werk gaat voelde ik veel druk.’

Damwijk licht dat toe ‘Donnée vroeg bijvoorbeeld of ze collega’s een hand moest geven. Ze was zo bezig met iets wat 3 seconden duurt! Dat kwam door het idee dat ze daar misschien moest gaan werken en daarom meteen netwerken. Terwijl ze al niet wist hoe ze de vele verschillende taken van de stage moest aanpakken. Ze ging denken: gaat een reguliere baan ooit lukken? Want bij dit bedrijf met een sociaal hart lukt het al niet.’

De meerwaarde van ervaring

Damwijk heeft veel jongeren met autisme of een andere psychische kwetsbaarheid in haar caseload. ‘Er wordt van ons jobcoaches verwacht dat we daarmee kunnen omgaan. En bij onze gemeente mogen we veel trainingen en cursussen doen. Dat is echt nodig. Bij mijn opleiding heb ik geleerd om alleen open vragen te stellen. Laat dat nou net niet zijn wat bij de meeste mensen met autisme werkt! Dus ik stel vragen met 2 opties. En als beide opties niet werken, stel ik een vervolgvraag.’

Een ander voorbeeld: ‘Donnée bleef in een gesprek met een inkomensconsulent steeds maar vragen stellen, wat voor frictie zorgde. Dan weet ik: ze kan niet benoemen dat ze iets niet snapt. Toen heb ik dat aan de inkomensconsulent verteld.’ 

Foto van Indra Damwijk
Indra Damwijk

Op de grens

Damwijk: ‘Ik vertel kandidaten dat ik ze nooit iets zal laten doen waarvan ik weet dat ze er slecht uit komen. Maar deze leerstage zat op de grens. Het hing erom of Donnée het zou volhouden. Het is haar gelukt door mijn intensieve begeleiding en door wie ze is. Maar het was beter geweest het dagbesteding te noemen of vrijwilligerswerk. En het iets langer de tijd te geven. Dan hadden we nu op hetzelfde punt gezeten, zonder al die stress.  Maar dat past niet binnen de kaders van de gemeente.’  

Een gat in het instrumentarium

Damwijk is dan ook blij met het project Sterk! met Stappen naar werk. Daarmee zou iemand als Donnée minder druk krijgen op snelle re-integratie. ‘We hebben ook IPS, maar dat is gekoppeld aan GGZ-begeleiding. Niet iedereen wil dat, of je staat op een lange wachtlijst.’

De aanleiding van het project was tweeledig: de goede ervaringen in Midden-Utrecht en een teammanager van jongerenteams die constateerde dat er een doelgroep met een psychische kwetsbaarheid is waar de gemeente iets voor moet doen. Amsterdam werkt nu met 4 organisaties die kennis hebben van GGZ-problematiek én re-integratie. Belangrijk volgens Damwijk: ‘Want je leert kandidaten niet alleen kennen door gesprekken over wat iemand wil, maar ook door samen werkbezoeken te doen.’

Eerste ervaringen

Het project is december 2024 gestart, dus het is te vroeg om iets te zeggen over resultaten. Die wil Damwijk wel gaan bijhouden in de hoop dat ze laten zien dat de gemeente deze aanpak blijvend in het gemeentelijk instrumentarium zal opnemen. Ze kan wel iets zeggen over de aanmeldingen.  ‘We zien veel psychische kwetsbaarheid in combinatie met verslavingsproblemen. Aanmeldingen verschillen per stadsdeel. Zo komen er uit stadsdeel Zuidoost minder aanmelding binnen dan uit andere stadsdelen. We hebben het signaal gekregen dat het komt doordat de ingeschakelde jobcoachorganisaties daar niet gevestigd zijn. Dat gaan we in de volgende aanbesteding meenemen.’

Damwijk gelooft ín elk geval heilig in intensiever begeleiding. ‘Iemand zou kunnen zeggen dat Donnée nog steeds niet uit de uitkering is. Maar er is zoveel vooruitgang geboekt: ze heeft geleerd hoe ze in balans kan blijven. De kans is groot dat ze later geen beroep meer hoeft te doen op dit vangnet van de gemeente. Daar zijn deze jaren bijstand gewoon voor nodig geweest.’ 

Foto Donnée
Donnée

Geleerd wat bij me past

Hoe gaat het nu met Donnée? Ze ging na de leerstage aan de slag in het groen bij sociaal ontwikkelbedrijf Pantar, met veel begeleiding. Nu is ze bezig een volgende baan te zoeken. Damwijk: ‘Die veilige omgeving was even nodig, maar Donnée kan nu meer werkdruk aan.’

Donnée beaamt dat. ‘Ik heb de ruimte en het financiële vangnet gekregen om te kijken wat bij me past. Anders zou ik telkens weer tegen dezelfde problemen aanlopen. Banen uitproberen die niet bij me passen en mezelf daar uiteindelijk kapot mee maken. Nu heb ik het vertrouwen dat ik de juiste baan ga vinden.’

Wat doet Groot-Amsterdam anders dan Midden-Utrecht

  • Kandidaten kunnen zich alleen zelf aanmelden.
  • Er is niet alleen begeleiding naar werk of opleiding, maar ook naar dagbesteding of vrijwilligerswerk.
  • De focus ligt op de gemeentelijke doelgroep.
  • Er zijn ook enkele plaatsen voor 27+-kandidaten.

Tips en ervaringen

  • Ga gewoon aan de slag met een project voor jongeren met een psychische kwetsbaarheid. Die zitten ook in jouw regio. En ze hebben echt iets extra’s nodig. Werkgevers staan niet vaak open voor deze kandidaten, die graag willen meedoen.
  • Bundel je krachten (en financiële middelen) in de regio.
  • Bedenk een projectnaam die uitnodigend is voor jongeren. De naam in Amsterdam werkt niet zo goed. Jongeren denken bij Sterk! met stappen naar Werk moet ik dan nu meteen gaan werken? Daar ben ik nog niet klaar voor.
  • Kijk steeds weer: wat heeft deze kandidaat nu nodig, en ga niet uit van een vaste duur of aanpak van de begeleiding.
  • Doe waar nodig aan lifecoaching. Damwijk: ‘Werk en thuis beïnvloeden elkaar. Door aandacht te besteden aan wat thuis werk in de weg staat kom je verder. Verwijs wel snel naar andere instanties’. Donnée: ‘Indra was mijn aanspreekpunt om het leven te organiseren, te structureren en meer rust te creëren.’
  • Schrijf mensen met een verslaving niet bij voorbaat af en dwing ze ook niet eerst af te kicken. Je moet wel heel gemotiveerd zijn om dat zonder enige vorm van dagbesteding vol te houden.
  • Hou rekening met verschillen binnen de arbeidsmarktkregio. Damwijk heeft gemerkt dat het in de gemeente Amsterdam goed loopt. ‘Onze jobcoaches komen vaker mensen met psychische kwetsbaarheden tegen. Het helpt ook dat ik bij die gemeente werk. Maar jongeren in de andere gemeenten doen minder een beroep doen op de gemeente en proberen het zelf pop te lossen. Dus ik moet het project bij de andere gemeenten meer onder de aandacht brengen.’
  • Zorg dat de partij die je inschakelt voor de begeleiding ervaring heeft met interculturele aspecten; zeker in gemengde wijken.