Praktijkverklaring in de lift bij werkgevers

Gepubliceerd op 22 februari 2024

Praktijkleren vergroot inzetbaarheid en productiviteit van werknemers 

2 miljoen mensen hebben geen startkwalificatie of werken ongeschoold in de praktijk. Werkend leren kan hen nieuwe perspectieven bieden. Bovendien vergroten werkgevers met praktijkleren ook de inzetbaarheid en de productiviteit van werknemers. Steeds meer private sectoren zien de voordelen van leren op de werkvloer. In Groningen en Noord-Drenthe is veel ervaring opgedaan met de landelijk erkende praktijkverklaring. 

‘Sinds 2021 hebben we alleen al in Groningen en Noord-Drenthe 300 praktijkverklaringen uitgereikt, vertelt Jan Dijkhuis (Werk in Zicht/Bwri). ‘We zien dat 10% daarvan tegen verwachtingen van anderen en zichzelf alsnog het regulier vervolgonderwijs volgt. Dat is niet het doel van de praktijkverklaring, maar wel een prachtige bijvangst. Leren en ontwikkelen is voor iedereen ook als dat op dit moment op school niet lukt. Er zijn veel instrumenten om het onbenut arbeidspotentieel te verkleinen en praktijkleren is daar een van.’

Tamara Sloothaak Tamara Sloothaak
Jan Dijkhuis Jan Dijkhuis

Leren op de werkvloer

‘Ik ken mensen van 50 jaar die na de praktijkverklaring de Beroepsbegeleidende leerweg hebben gedaan’, vervolgt Dijkhuis. ‘Ze kregen van jongs af aan te horen: ga maar werken, je bent niet geschikt voor school, je bent laaggeletterd of dyslectisch. Of ze werden van school gepest. Ze zijn wel leerbaar in de praktijk en krijgen daar een officiële praktijkverklaring voor. Leren op de werkvloer is een volwassen derde optie naast het mbo-diploma en mbo-certificaten. Die erkenning maakt ze trots en geeft een boost in hun zelfvertrouwen.’

3 randvoorwaarden 

Voor praktijkleren is sociale veiligheid een belangrijke voorwaarde. ‘Zorg voor een werk- en leerklimaat waarin iemand fouten mag maken, want we leren van onze fouten’, stelt Tamara Sloothaak (SBB). ‘Tweede voorwaarde is dat je een praktijkopleider of een buddy naast je hebt die jou helpt om te leren. Fouten maken leidt tot frustraties. Hoe fijn is het dan als iemand de tijd neemt om samen met jou te zoeken naar manieren waarop het je wél lukt. Derde succesfactor is dat iemand werkzaamheden doet die goed bij hem of haar passen.’

Tijdens deze praktijkopleiding heb ik veel nieuwe dingen geleerd, zoals het opmaken van schalen met hapjes en soep maken voor een grote groep mensen. Ook leerde ik dat collega’s niet je vrienden hoeven te zijn. Vond ik heel mooi. De manier waarop je samenwerkt is het allerbelangrijkste.

Gea (47 jaar)

Workshop: leren van frustratie

Op de Praktijkdag Samen voor de klant van 9 november in Nieuwegein gaven Sloothaak en Dijkhuis een workshop over praktijkleren. Na een uitleg van de succesvolle aanpak in het Noorden konden de deelnemers aan den lijve ervaren wat leren in de praktijk is. Dijkhuis: ‘We hadden papier, werkinstructies en instructiemodellen klaarliggen om vliegtuigjes te vouwen. In drietallen gingen de deelnemers aan de slag in de rollen leerling, praktijkopleider op de werkvloer en praktijkbegeleider van de onderwijsinstelling.’

Sloothaak: ‘Dit opende het gesprek over wat leren nu eigenlijk is en hoe je leert. Wat zijn de beoordelingscriteria voor werkgever en opleider? Hoe belangrijk is het eindresultaat? Moet het vliegtuigje vliegen? Hoe ver dan? Of gaat het juist om het leerproces en de leerbaarheid? Wat is er nodig in het samenspel tussen leerling en praktijkopleider? En wat is de rol van de school hierin? 

Deelnemers op de Praktijkdag aan de slag in de rollen leerling, praktijkopleider op de werkvloer en van de onderwijsinstelling

We hadden ook een velletje met onmogelijke vouwinstructies. Deelnemers voelden zich al heel snel gefrustreerd, raakten geïrriteerd en wilden het opgegeven. Hoe gedraag je je dan als vakman in je rol als praktijkopleider? Blijf je geduldig uitleggen? Of ga je bijvoorbeeld naar andere collega’s om werkbare manieren te ontdekken? Er zijn veel manieren om iemand iets bij te brengen in de praktijk. Bij leren op de werkvloer moet je die frustratie omarmen om het leerproces te starten. Die boodschap kwam over.’

Waar ik vooral trots op ben, is dat ik me ook heb ontwikkeld in mijn taal, lezen en schrijven bij het taalhuis van de Hoge Land. Dat was heel goed voor mijn zelfvertrouwen.

Gea (47 jaar)

Verhalen uit de praktijk

Dijkhuis mocht samen met een lokale ondernemer in Groningen een workshop over de kracht van praktijkleren geven tijdens het werkgeversevenement “Hart voor je zaak” in Groningen: ‘Deze werkgever heeft tot dusver 1 deelnemer naar een Praktijkverklaring geholpen en is hier erg enthousiast over. Omdat hij nog maar net is begonnen, deelt hij graag zijn eerste ervaringen met andere ondernemers. Hoe selecteer je een medewerker en krijg je deze mee, waarom lukt leren nu wel? Wat is ervoor nodig? Wat doet dit met leerling en opleider? Wat levert het de werkgever op? Ook iemand van HR was aanwezig om toelichting hierop te geven aan de 80 deelnemers aan de workshop. 

In totaal waren er op dit event 700 ondernemers aanwezig. Met deze verhalen trekken we meer bedrijven over de streep. Het is niet alleen een maatschappelijk en sociaal gedreven beslissing. Met praktijkleren vergroot je ook de inzetbaarheid en de productiviteit van werknemers.’

Tips en ervaringen

  • Breng werkgevers, kandidaten, opleiders, SBB’s en gemeenten bij elkaar en maak een lerend netwerk.
  • Betrek alle regionale mbo’s erbij en zorg voor een gezamenlijke visie en aanpak. 
  • Zorg voor nauwe samenwerking tussen opleiders. Dt voorkomt concurrentie en vergroot de opleidingsmogelijkheden. 
  • Benut het potentieel van werkgevers en opleiders in de directe omgeving van de kandidaten.
  • Maak gebruik van financiële regelingen, zoals de subsidie praktijkleren derde Leerweg voor werkgevers, het scholingsbudget van het UWV voor kandidaten, de regeling via regionale mobiliteitsteams (RMT’s) en regionale- en branche-specifieke regelingen.
  • Neem contact op met de contactpersoon praktijkleren van de Programmaraad voor jouw arbeidsmarktregio.

Schoonmaakbranche

Sloothaak ziet in de toekomst graag meer private sectoren die praktijkleren met de praktijkverklaring inzetten: ‘We zijn al in gesprek met de regionale en landelijke schoonmaakbranche over de praktijkverklaring. Kan de praktijkverklaring helpen om instroom in de sector te bevorderen? We hebben enthousiaste en gemotiveerde kandidaten genoeg en hoe kunnen we samen daar leren in de praktijk opzetten en verankeren? Wat hebben jullie daarvoor nodig? Goed om daar onze aanpak in het Noorden te delen.’