Werken met psychische kwetsbaarheid: deze tools helpen

Gepubliceerd op 20 juni 2023

Theresia Buijs en Irene Tol willen psychische kwetsbaarheid normaliseren. Het is tijd om stigma en handelingsverlegenheid de wereld uit te helpen. De wetenschap biedt daarvoor inzichten en toegankelijke tools. Daarmee kunnen professionals mensen die zich psychisch kwetsbaar voelen beter ondersteunen. Om werk te vinden en te behouden. Voor duurzame inzetbaarheid.

Buijs en Tol pleiten voor normalisering door meer kennis, vaardigheden en betere samenwerking. Buijs: ‘Zeker omdat het over mensen met een psychische kwetsbaarheid gaat, moeten we van elkaar weten wat we doen. De bewustwording dat het anders moet, is er al. Maar hoe dan? Daarover gaan wij het gesprek aan. We delen de wetenschappelijke inzichten en willen psychische kwetsbaarheid normaliseren door te laten zien dat het iedereen kan overkomen.’

Buijs (Hoofdzaak } Werk) focust zich op de samenwerking tussen gemeenten, UWV en ggz-partners in de regio Groot-Amsterdam. Tol (UWV Werkbedrijf) richt zich op de professionals van de werkzoekenden- en werkgeversdienstverlening van UWV. Ze verzorgt ook kennissessies; intern en voor de samenwerkende partijen in Hoofdzaak Werk.

Theresia Buijs (Hoofdzaak } Werk) Theresia Buijs
Irene Tol (Servicepunt Psychische Gezondheid & Werk) Irene Tol

Handvatten voor grote groep mensen

De wetenschappelijke inzichten die Buijs en Tol hebben verzameld bieden handvatten voor werkzoekenden, werkenden, werkgevers en gemeentelijke, UWV- en ggz-professionals. En ze zijn toepasbaar op een grote groep mensen. Buijs: ‘Als je klant zegt ergens tegenaan te lopen, dan kan dat al een signaal zijn. Een psychische kwetsbaarheid kan zijn dat je mentale belemmeringen ervaart. Sommige mensen stellen dat zelf vast, anderen krijgen een diagnose van een arts. Het gaat dus over veel meer mensen dan je misschien zou denken.’

Meer blanco luisteren

Door alle benaderingen heen klinkt de roep tot anders en beter communiceren. De methodiek van vraagkanteling helpt daarbij. Buijs licht dit toe: ‘Je gaat samen de diepte in door blanco te luisteren en andere vragen te stellen. Wat heb je vroeger gedaan waar je plezier uit haalde? En je neemt de moeite om de vragen samen uit te diepen. Daarmee voorkom je sociaal wenselijk gedrag, dat meestal niet tot duurzaam werk leidt. Je klant of cliënt krijgt door andere vragen, betere antwoorden.’

Tools om mensen met psychische kwetsbaarheid aan het werk te helpen

  • Keuzehulp CORAL – voor werkzoekenden en werknemers
    Wanneer vertel je over je psychische klachten; bij het eerste sollicitatiegesprek of als je aangenomen bent? En aan wie? Wat kan er gebeuren? Wat levert het op? Keuzehulp CORAL helpt hier grip op te krijgen en is bewezen effectief.
  • Vragenlijst Werk Capabilities – voor adviseurs werk, klantmanager, re-integratiecoaches en werkgevers
    Met de Vragenlijst Werk Capabilities van Werk als Waarde kan de duurzame inzetbaarheid van werkzoekenden en werknemers worden vergroot. De vragenlijst helpt om de hele mens te zien, voorbij een diagnose.
  • Handreiking Blijven werken met psychische klachten – voor leidinggevenden en Arbo- en HRM-professionals
    De Handreiking Blijven werken met psychische klachten bevordert de handelingsbekwaamheid bij werkgevers en werkt preventief. HAN University of Applied Sciences biedt er een professionals een (betaalde) training bij.
  • Vraagkanteling: blanco luisteren – voor adviseur werk, klantmanagers, re-integratiecoaches  en werkgevers
    Vraagkanteling is een model van klantmotivatie. Je sluit door blanco luisteren en andere vragen beter aan bij de wensen en ideeën van de klant. Je vindt het model in de publicatie Alles in het werk stellen.

Stigma bij alle betrokkenen

Buijs en Tol gaan uit van de visie ‘Werk als medicijn’ (Gemeenten noemen dat ‘Werk als herstel’ en UWV en ggz  ‘Arbeid als medicijn’). Ze zien dat stigma die visie nog te vaak in de weg staat. Tol: ‘Werk als medicijn is nog niet bij iedereen de norm. Mensen hebben – vaak onbewust – stigma’s over psychische kwetsbaarheid.’

Hulp bij bespreekbaar maken psychische klachten

Het stigma werkt bijvoorbeeld negatief door als een werkzoekende diens psychische klachten niet goed bespreekbaar weet te maken. De keuzehulp van CORAL helpt daarbij. Tol: ‘Uit onderzoek blijkt dat bij gebruik van CORAL bijna 2 keer zoveel werkzoekenden aan het werk gaan, en dat ze dubbel zo lang aan het werk blijven. De CORAL keuzehulp werd tijdens het onderzoek ingezet naast een de-stigmatiseringstraining voor re-integratieprofessionals.’

Buijs vult aan: ‘De gratis tool helpt mensen een soort stappenplan te maken. Daarmee bereiden ze situaties voor. Bijvoorbeeld een gesprek met een leidinggevende, om aan te geven dat je niet lekker in je vel zit. Door dit tijdig bespreekbaar te maken kan een werknemer uitval voorkomen.’

Tips

  • Ken en zie de signalen van psychische kwetsbaarheid, ook als er geen diagnose is.
  • Word je bewust van stigma en zelfstigma.
  • Gebruik bovenstaande tools zelf, of laat ze zien aan degenen voor wie ze waardevol zijn.

Breng het gesprek op gang

Ook professionals hebben stigma’s. Bovendien lopen ze soms tegen andere denkbeelden in de ggz aan. Buijs: ‘De behandelaar zegt bijvoorbeeld dat aan het werk gaan geen goed idee is. Maar weet de behandelaar wel wat er allemaal mogelijk is? Als het advies van een psycholoog of psychiater komt, aarzelen professionals om het gesprek aan te gaan. Ik zeg, zoek het contact wél op. Vraag of je een keer mag aansluiten bij een gesprek of bel ze. Of zet iets op papier dat je aan de klant meegeeft. Als het gesprek maar op gang komt.’