Overslaan en naar de inhoud gaan

Inspiratiesessie Inclusief Werkgeverschap: Evidence based in actie met de Vragenlijst Inclusief Ondernemen

26 oktober 2023

Hoe de werkgever inclusief ondernemen ervaart, zie je in 1 overzicht

De feiten liggen op tafel: 1 op de 5 werkgevers doet iets met inclusief werkgeverschap. Dat betekent 4 op de 5 (nog) niet. Hoe kunnen we dit veranderen? Tools genoeg, maar hoe weet je aan welke knoppen je moet draaien en of je het goede doet om werkzoekenden en werkgevers tot elkaar te brengen? De gevalideerde Vragenlijst Inclusief Ondernemen (VIO) van TNO geeft hier antwoord op.  

De VIO is ontwikkeld om inclusief werkgeversgedrag en factoren die dat beïnvloeden systematisch in kaart te brengen. De VIO meet de aspecten van het Integratieve Gedragsmodel (IGM) toegepast op inclusief werkgeversgedrag. Het model maakt onderscheid tussen intentie (het willen bieden van werk aan mensen uit doelgroepen) en het gedrag zelf (het werkelijk bieden van werk aan mensen uit de doelgroepen). De intentie wordt beïnvloed door attitude (houding ten aanzien van bepaald gedrag), sociale norm (sociale druk die wordt ervaren) en eigen effectiviteit (verwachting over het kunnen uitvoeren van het gedrag). Om van intentie tot daadwerkelijk gedrag te komen spelen belemmeringen en vaardigheden een rol en is het hebben van een actie- en copingplan van belang.

Een werkgever die de VIO invult krijgt direct via een dashboard te zien wat de sterke punten zijn en waar er ruimte is voor verbetering. En bovendien: wat het bedrijf kan doen om de sterke punten te versterken of de verbeterpunten aan te pakken. 

Door in de schoenen van een ander te staan, kijk ik toch anders naar de situatie.

Deelnemer inspiratiesessie Inclusief werkgeverschap

Ongeveer 50 betrokken professionals kregen tijdens de Inspiratiesessie Inclusief werkgeverschap, op 28 september in de Hofclub in Utrecht, inzicht in de factoren die ertoe doen als het gaat om het willen en kunnen van inclusiever ondernemen. Vervolgens gingen zij met de VIO aan de slag. Het was de tweede bijeenkomst van het tweeluik Inclusief werkgeverschap, georganiseerd door de Programmaraad Regionale Arbeidsmarkt en het Landelijk WSP Gemeenten.

  • Met het Integratief Gedragsmodel kan je niet alleen het gedrag van werkgevers beter doorgronden. Het is ook toepasbaar op je eigen gedrag in het dagelijks leven, en dat van mensen in je omgeving. Willem Flach, moderator van de dag, liet de deelnemers zien dat hun aanwezigheid goed te verklaren is met behulp van het Integratief Gedragsmodel. Gedrag start immers, bewust of onbewust, met je intentie om iets wel of niet te gaan doen. ‘Je kreeg een uitnodiging onder ogen: kom naar de Inspiratiesessie Inclusief Werkgeverschap in Utrecht. En ieder voor zich maakte een snelle inschatting: zie ik de voordelen van het bezoeken van deze sessie, is er iets te halen voor mij? (Attitude). Wordt van mij verwacht dat ik ga, past het bij mijn functie of taak? (Sociale norm). En heb ik er vertrouwen in dat ik iets kan bijdragen aan die sessie? (Eigen effectiviteit).

    De balans tussen al deze elementen is uiteindelijk positief uitgeslagen en ieder van jullie kreeg het voornemen om vandaag hier te zijn. (Intentie). Maar om hier te komen heb je nog meer moeten doen. Je hebt bedacht en georganiseerd dat je deze sessie in je werkschema kon inpassen, je hebt bedacht en uitgevoerd de reis hier naar toe en na afloop terug naar huis. (Vaardigheden, alert op belemmeringen, actieplan.) En als er straks een file staat of de treinen rijden even niet, dan lossen jullie dat ook wel op. (Coping). Dit zijn, heel in het kort, alle elementen van het Integratief Gedragsmodel.

    En waarom is dat nou zo goed om te weten? Omdat je als stakeholder ieder element kunt beïnvloeden. Soms heb je meer invloed, soms wat minder, maar je kunt altijd acties bedenken en doen die helpend zijn om gedrag te beïnvloeden. 

Senzer en VIO

Astrid Hazelzet, senior onderzoeker/projectleider bij TNO, gaf inzicht in welke stappen van methodisch werken met de VIO worden ondersteund. Senzer, werkbedrijf voor de arbeidsmarktregio Helmond-De Peel, gebruikt de VIO bij het in kaart brengen van werkgevers en in de eigen organisatie om zelf ervaring op te doen met toepassing van de VIO.  Senzer gaf de aanwezigen inzicht in het werken met het VIO, die bestaat uit een digitale vragenlijst en een dashboard waarvan in een oogopslag kan worden afgelezen wat de sterke punten zijn van het bedrijf en wat de aandachtspunten. Daarnaast bevat het dashboard concrete suggesties hoe aan de aandachtspunten gesleuteld kan worden. Werken met de VIO helpt professionals in de werkgeverdienstverlening om systematisch, bewust en doelgericht te werken. Dat geeft houvast, structuur en inzichten.’ Senzer benadrukte zelf nog dagelijks te leren en ook vandaag hier aanwezig te zijn om zelf inspiratie en ideeën op te doen.

Inspiratiesessie Inclusief werkgeverschap 28 september 2023. Vel IGM met blauwtjes, geeltjes van casus
Aan de hand van een casus het IGM toepassen

8 knoppen (aspecten), 3 kleuren

De uitkomsten van de vragenlijst worden automatisch verwerkt tot een dashboard. Op dit dashboard staan 8 knoppen die inclusief gedrag kunnen belemmeren en bevorderen:

  • Attitude
  • Sociale norm
  • Eigen effectiviteit
  • Vaardigheden
  • Intentie
  • Copingsplan
  • Actieplan
  • Belemmeringen

Op basis van de antwoorden in VIO krijgen de knoppen een kleur: groen (goede score), oranje (aandachtspunt, kan verbeterpunt zijn) en rood (aandachtpunt, waarschijnlijk verbeterpunt). Aan elke knop zijn adviezen en suggesties gekoppeld voor concrete acties die de werkgever - zelfstandig of met hulp van bijvoorbeeld een accountmanager-  kan ondernemen om het specifieke aspect te versterken.

  • Ervaring

    Voorbeeldvragen uit de VIO over ervaring

    Attitude

Simulatie uit de praktijk

Na de lunch was er een doe-en meedenksessie aan de hand van een simulatie en een rollenspel. De case was gebaseerd op de ervaringen van Senzer bij een productiebedrijf in kozijnen en glas. Daar werken 85 werknemers, waaronder 5 statushouders.

Eerste doel van de simulatie was de deelnemers een gevoel te geven van de werking van de VIO vanuit de verschillende perspectieven: directie, voorman/-vrouw, werkgeversdienstverlening en werkzoekendendienstverlening. Hoe kunnen we samen de kansen op duurzame arbeid vergroten? Wat zijn de bespreekpunten? Aan welke knoppen gaan we draaien? Tweede doel van de simulatie was meedenken met Senzer welke ondersteuning zij de werkgever kunnen bieden op basis van de VIO.

Goed om me in te leven in een ander perspectief dan ik in mijn rol gewend ben.’

Deelnemer inspiratiesessie Inclusief werkgeverschap
    1. Geen blinde vlekken

      ‘Met de VIO wordt op gestructureerde manier in kaart gebracht wat de sterke en aandachtspunten zijn voor een bedrijf om (meer) mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt duurzaam in dienst te nemen. Deze worden visueel weergegeven in een dashboard. Je hebt geen blinde vlekken meer, maar inzicht in alle belemmerende en succesfactoren om iemand zorgvuldig te bemiddelen. De werkgever kan wel de intentie hebben, maar onvoldoende kennis hebben van begeleiding van mensen met bijvoorbeeld. psychische klachten en/of financiële regelingen waarmee de kosten van uitval bij ziekte worden gedekt. Met dat inzicht kunnen we werkgevers veel gerichter van dienst zijn.’

    2. Waardevolle praatplaat

      ‘Het dashboard geeft het gesprek met de werkgever meer inhoud en richting voor een succesvolle plaatsing. Het is een waardevolle praatplaat met stoplichten. Je sluit aan op de situatie van een werkgever: dat maatwerk maakt het krachtig. Het stoplichtenmodel geeft je ook inzicht in acties die je op korte termijn kunt doen, zoals subsidieregelingen, no riks. Maar ook zie je lange termijn acties, zoals werken aan de sociale norm.’

    3. Alle lagen bevragen

      ‘Laat niet alleen de directeur of de HR-manager de VIO invullen, maar ook teamleiders en voormannen van de werkvloer. Daarmee krijg je een breed beeld van de belemmeringen en kansen. De intentie van directie kan groot zijn, maar wat doe je met wantrouwen of zorgen van de werkvloer? Je moet oog hebben voor alle aspecten van het model. Met de diagnose heb je concrete punten waarover je met elkaar in gesprek kan gaan.’

    4. Neem de tijd

      ‘Het lukt je niet altijd om de resultaten van de VIO die in het dashboard worden gepresenteerd in een uurtje te bespreken met de werkgever. Van belang is om je goed om het gesprek met de werkgever voor te bereiden: kijk eerst in de volle breedte, waar zou je als eerste mee aan de slag willen en hoe steek je het gesprek in met de werkgever? Gun jezelf de tijd om goed thuis te raken in de VIO, de knoppen, betekenis van de scores en de adviesteksten’.

    5. Kom snel in actie

      ‘Kijk ook naar de knoppen waar je snel aan kunt draaien en die naar je inschatting snel tot een succes leiden. Dit kunnen zijn: aansluiten bij een ondernemersvereniging, een lokaal netwerk, informatie over regelingen, HARRIE training, nazorgcoach, dedicated coach, no risk polis, loonkostensubsidie, werkaanpassingen, jobcarving, werkervaringsplekken of leerwerkprojecten. Maak daarbij gebruik van de instrumentengidsen Dennis & Eva en Dariuz en Matchcare.’

    6. Stel business case op

      ‘Maak samen met het bedrijf een business case. Kom tot een actieplan, voer dat uit, monitor en evalueer dit en stel de acties bij (PDCA-cirkel).’

    1. Versterk de goede dingen

      ‘Kijk ook naar dingen die goed gaan, naar de groene lichten. Gebruik die kracht, versterk ze en breid ze uit.’

    2. Kom niet gelijk met instrumenten aan

      ‘Ik heb de neiging om gelijk mijn instrumenten op tafel te gooien. Dit geeft me houvast en structuur.’ 
      ‘Schiet niet te snel in een uitleg over instrumenten, maar luister eerst naar de werkgever.’

    3. Cultuurtraject vraagt lange adem

      ‘Iemand plaatsen, terwijl je weet dat de sociale norm in het bedrijf niet goed is. Is dat wel duurzaam? Dat vraagt een cultuurtraject met lange adem.’

    4. Laat de mens zien

      ‘Laat de werkgever de toegevoegde waarde van de kandidaat zien. Het gaat om een mens met skills.’

    5. Laat goede voorbeelden zien

      ‘Als je aan de sociale norm gaat sleutelen: breng de werkgever in contact met soortgelijke bedrijven die inclusief werkgever zijn: dat inspireert.’

    6. We kunnen werkgevers helpen

      ‘Als werkgever vindt dat het te veel tijd en geld kost: laat dan zien dat we begeleiding kunnen bieden en dat er subsidies en regelingen zijn.’

    7. Kom uit je comfortzone!

      ‘Ik heb ingezien dat ik vooral inzet op acties en competenties die ik ken en waar ik goed in ben. Ik mis dan kansen, omdat ik dingen waar ik minder van weet en die ik niet beheers, niet inzet. Ik raak bepaalde knoppen dus nooit aan en dit model dwingt me dat wel te doen en daar de juiste kennis en mensen bij te zoeken. ‘ 

Het gesprek met de werkgever voeren samen met werkgevers- en werkzoekendendienstverlening helpt.

Toekomst

Senzer en de gemeenten Amersfoort en Den Haag zetten de VIO als startpunt voor hun dienstverlening aan werkgevers. Samen met TNO ontwikkelen zij kennis over welke aanpakken effectief zijn voor het versterken van het willen en kunnen van werkgevers om inclusiever te worden. Dit onderzoek wordt gefinancierd door het ZonMW-kennisprogramma Vakkundig aan het Werk.

Heb je interesse om te werken met de VIO? Daarvoor kun je contact opnemen met Harry de Boer (harry.deboer@tno.nl).

Contactpersonen