Praktijkleren met de praktijkverklaring slim combineren met werkfittrajecten en baancreatie

In opdracht van de Programmaraad deed onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix (AEF) in juli 2021 onderzoek naar combinaties tussen praktijkleren met de praktijkverklaring enerzijds en werkfittrajecten en baancreatie anderzijds. Wat waren de belangrijkste conclusies? En wat kunnen arbeidsmarktregio’s doen om praktijkleren met de praktijkverklaring te combineren met werkfittrajecten en baancreatie?

Conclusies over Praktijkleren met de praktijkverklaring en werkfittrajecten

De behoefte aan werkfit worden of praktijkvaardigheden opdoen verschilt per doelgroep. Mensen die recent hun baan hebben verloren en moeten omscholen zijn in principe werkfit, maar missen misschien vaardigheden. Mensen met de juiste opleiding en ervaring die jarenlang ziek zijn geweest, zijn misschien nog niet werkfit.
Werkfittrajecten en trajecten voor het aanleren van praktijkvaardigheden worden soms los van elkaar aangeboden en soms gecombineerd tot één integraal traject. Soms leidt dit tot een praktijkverklaring of een ander bewijsstuk van opgedane vaardigheden, maar niet altijd.
Betrokken professionals kunnen werkfit en praktijkleren met de praktijkverklaring niet altijd goed van elkaar onderscheiden. Dit gaat ten koste van de effectiviteit van de instrumenten. De instrumenten verdringen elkaar en het is onduidelijk wie opdraait voor welke kosten. Bovendien vragen de instrumenten verschillende inzet en betrokkenheid van de mbo-instelling en bestaat er een risico dat doelgroepen worden uitgesloten.
Het voordeel van het combineren van werkfittrajecten en praktijkleren met de praktijkverklaring is dat het ruimte biedt voor maatwerk. Het biedt mogelijkheden om integrale ontwikkeltrajecten aan te bieden waarin per kandidaat kan worden bekeken wat nodig is voor een stap naar duurzaam werk.

AEF constateert dat een combinatie van een werkfittraject en praktijkleren met de praktijkverklaring in één integraal traject het best werkt. Een dergelijk integraal traject biedt ondersteuning op maat, afhankelijk van wat de kandidaat nodig heeft om duurzaam aan de slag te komen. Aan de achterkant van dit integrale traject kunnen het werkfit- en praktijkleren-deel alsnog apart georganiseerd zijn.

Onder ‘werkfit’ wordt niet altijd hetzelfde verstaan. Werkfit kan bijvoorbeeld betekenen:

Fysiek of mentaal fit genoeg zijn om te werken (veerkracht, uithoudingsvermogen etc.)
Beschikken over basale werknemersvaardigheden (op tijd komen, afspraken nakomen etc.)
Beschikken over specifieke werknemersvaardigheden (taal, rekenen, veiligheid, klantvriendelijkheid etc.)

Tips voor arbeidsmarktregio’s werkfittrajecten

Zet zoveel mogelijk in op één integraal traject voor werkfit maken en praktijkleren met de praktijkverklaring met maatwerk voor de kandidaat. Aan de achterkant kunnen het werkfittraject en praktijkleren met de praktijkverklaring los van elkaar staan.
Heb oog voor de overgang naar de werkgever na afloop van een werkfit- of gecombineerd traject en kijk goed naar de behoefte van de werkgever. Wat past het best bij het bedrijf: een compleet traject bij het ontwikkelbedrijf, een traject zo veel mogelijk bij de werkgever of iets daar tussenin.

Conclusies praktijkleren met de praktijkverklaring en baancreatie

Baancreatie kan bestaan uit jobcarving of functiecreatie. Bij jobcarving worden werkgevers gestimuleerd om banen te creëren die passen bij iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt door bepaalde taken uit bestaande banen te halen en te combineren tot een nieuwe baan. Deze vorm is vooral geschikt voor duurzame individuele plaatsing, omdat de baan niet is ingericht voor een doelgroep, maar voor een bepaald individu.

Praktijkleren met de praktijkverklaring helpt inzichtelijk te maken wat een kandidaat kan en welke ontwikkelingsstappen hij of zij kan en wil maken. Daarmee kan een jobcarving-functie beter op het individu worden toegesneden. Tegelijkertijd biedt het de kandidaat concreet perspectief voor de toekomst.

Bij functiecreatie worden functies gecreëerd voor een specifieke doelgroep, meestal op landelijk niveau. Daarom lenen deze functies zich goed voor landelijke ontwikkelpaden via praktijkleren met de praktijkverklaring. Behaalde praktijkverklaringen leiden tot een bredere inzetbaarheid bij andere werkgevers. Daarbij kost het de individuele werkgever minder tijd functies en ontwikkelpaden vorm te geven omdat werkgevers het samen doen.

Tips voor arbeidsmarktregio’s baancreatie

Spreek met de werkgever goed af of het gaat om een duurzame plaatsing of een ‘springplanklocatie’ (praktijkverklaring halen en daarna verder bij een andere werkgever). Gaat het om jobcarving of functiecreatie?
Kies een vorm en opzet van praktijkleren met de praktijkverklaring die past bij de plaatsingssituatie en bij de kandidaat. Leg de werkgever uit welke expertise en tijdsinvestering van hem wordt verwacht. Laat zien welke voordelen dit oplevert.
Ontzorg werkgevers bij de administratieve lasten die praktijkleren met de praktijkverklaring met zich meebrengt. Bijvoorbeeld door procedures te versimpelen of door het betrokken ontwikkel- of reïntegratiebedrijf administratieve taken te laten overnemen.