Overslaan en naar de inhoud gaan

Goede casuïstiekbespreking helpt mensen met psychische klachten duurzaam aan het werk

Gepubliceerd op 25 augustus 2021

Werk kan een medicijn zijn voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, maar kan de klachten ook verergeren. Daarom is het belangrijk dat professionals van gemeente, UWV en GGZ samenwerken om werk te vinden dat past. Een multidisciplinair overleg aan de hand van een speciaal hiervoor ontwikkelde Gespreksleidraad casuïstiek kan daarbij helpen.

De Gespreksleidraad casuïstiek, ontwikkeld in de arbeidsmarktregio’s Haaglanden en Rijk van Nijmegen binnen het programma ‘Vakkundig aan het werk’ van ZonMw, helpt te onderzoeken wat iemand nodig heeft om duurzaam aan het werk te komen, vertelt Ard van Oosten, psychiater, bedrijfskundige en onderzoeker. Hij was als projectleider betrokken bij de ontwikkeling van de generieke GGZ-module ‘Arbeid als medicijn’ en de Gespreksleidraad casuïstiek.

Tips voor de casuïstiekbespreking

  • Organiseer een 6-wekelijks overleg tussen de accountmanager/jobcoach van de gemeente, de IPS-coach vanuit de ggz-instelling en eventuele andere betrokkenen.
  • Vraag de betrokken kandidaat vooraf om toestemming om zijn casus te bespreken en nodig hem of haar uit om zelf ook bij de bespreking aanwezig te zijn. Als de kandidaat toestemming geeft voor de bespreking maar zelf niet aanwezig wil zijn, kan de bespreking wel doorgaan. 
  • Zorg voor een onafhankelijke gespreksleider/procesbegeleider die ervoor zorgt dat in de bespreking de stappen uit Leidraad worden gevolgd, om zo gezamenlijk tot een weloverwogen plan te komen.

Het liefst met de kandidaat zelf erbij

“Ad-hoc oplossingen of interventies werken niet voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Zij hebben een duurzame oplossing nodig, die gestructureerd en in samenwerking met alle betrokken professionals tot stand komt. Denk aan de accountmanager of jobcoach vanuit de gemeente of UWV en de IPS-coach vanuit de ggz-instelling”, aldus Van Oosten. “Het is belangrijk dat zij periodiek om tafel gaan voor een casuïstiekbespreking, om per kandidaat naar diens specifieke situatie, mogelijkheden en onmogelijkheden te kijken. Het liefst met de kandidaat zelf erbij en in ieder geval op voorwaarde dat die er vooraf mee instemt dat de casus wordt besproken. De Leidraad casuïstiek geeft professionals handvatten om vanuit verschillende achtergronden tot weldoordachte, kansrijke oplossingen te komen.”

Gemeenschappelijke taal, kennis en inzichten

De arbeidsmarktregio Haaglanden, deelnemer aan het project ‘Wat werkt voor wie?’, heeft meegeholpen om de Leidraad casuïstiekbespreking te ontwikkelen en gebruikt die nu ook daadwerkelijk. “Jaarlijks zijn er zo’n veertig kandidaten met een psychische kwetsbaarheid voor wie wij de leidraad gebruiken”, zegt Alja van Peursen, project-/programmamanager Sociaal Domein. “Wij hebben gemerkt hoe belangrijk het is dat alle professionals die betrokken zijn bij de begeleiding van een kandidaat met psychische kwetsbaarheid samen de casus bespreken en een plan opstellen. En als de kandidaat het wil, zit hij erbij.”

Eens in de 6 weken is er een casuïstiekbespreking tussen de accountmanagers, jobcoaches en IPS-coaches (Individuele Plaatsing en Steun). Van Peursen: “De leidraad helpt om tot een gemeenschappelijke taal, gedeelde kennis en inzichten te komen. Zeker als er een casuïstiekbegeleider bij zit die ervoor zorgt dat de gesprekslijn goed wordt vastgehouden. Bij ons is dit iemand die ervaring heeft met het begeleiden van dergelijke gesprekken.”

Terugval voorkomen

Het doel is volgens hem is om kandidaten op de juiste plek duurzaam aan het werk te krijgen. “We willen voorkomen dat mensen na een paar maanden werk terugvallen in de bijstand en dan weer opnieuw moeten beginnen. Door samen te kijken wat belemmeringen zijn en wat er nodig is om een kandidaat aan het werk te krijgen, ontstaat een kansrijkere plaatsing. Soms in een administratieve baan, maar het kan ook een baan zijn in een fietsenstalling. In de casuïstiekbespreking wordt precies besproken wat de voorwaarden zijn waaronder iemand zijn werk kan doen. Bijvoorbeeld dat iemand tijdens het werk een koptelefoon opzet en dan niet gestoord mag worden.” 

Breder inzicht, ook in andere casussen

De casuïstiekbespreking leidt niet alleen tot het best mogelijke, gezamenlijke plan voor de betrokken kandidaat, maar levert ook inzichten op die de professionals bij andere casussen kunnen toepassen, merkt Van Oosten. Het bevordert bovendien de samenwerking. “Coaches en accountmanagers ontdekken wat ze van elkaar en van de kandidaat kunnen verwachten. Vaak gaat het daarbij om het achterliggende mensbeeld. Zie je kandidaten als mensen die ook graag een goed leven willen leiden en iets willen betekenen voor anderen, of zie je ze als potentiële profiteurs van collectieve voorzieningen? Dat heeft invloed op het plan dat wordt gemaakt en kan een belangrijk punt zijn om te bespreken.”

Vragen uit de Leidraad casuïstiekbespreking

  • Geef een volledig en duidelijk beeld van de kandidaat. Hoe kom je aan dat beeld?
  • Wat zijn de randvoorwaarden voor dit traject bij de kandidaat?
  • Voor welke acties heb je gekozen en waarop zijn die gebaseerd?
  • Welke succesbevorderende factoren zijn aanwezig, hoe gaat de samenwerking en wat kan beter?
  • Hoe staat de casus ervoor? Wat zijn de bereikte resultaten, de vragen voor het vervolg voor professional en kandidaat en wat is de volgende stap?