Overslaan en naar de inhoud gaan

Groeituin Social Return: ‘Talenten benutten zonder uit te putten’

Gepubliceerd op 28 februari 2025

Ieder mens heeft talenten en kan die binnen de juiste omstandigheden ontwikkelen en inzetten om een grotere bijdrage te leveren aan onze samenleving. Vanuit deze visie heeft Rijkswaterstaat samen met opdrachtnemers en het sociaal domein de Groeituin Social Return opgezet. Hoe komen mensen in een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt tot bloei bij hun projecten? 

Een aansprekend project waar bouwers en onderaannemers meer dan 100 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben ingezet, is de renovatie van de Afsluitdijk. ‘Het gaat ons uitdrukkelijk niet om de aantallen’, benadrukt Ingeborg van der Vorm (Rijkswaterstaat). ‘De Groeituin gaat niet om het afvinken van de social return verplichting of een plaatsing, maar om vonken in iemands leven. Het gaat om de beweging die we samen met onze opdrachtnemers in de keten maken. Wij zetten ons in voor de ontwikkelsprong van mensen, daarom noem ik het “talenten benutten zonder uit te putten”.’

v.l..r. Ingeborg van der Vorm, Margreet Glas, Natascha van Wanrooij
v.l..r. Ingeborg van der Vorm, Margreet Glas, Natascha van Wanrooij

Samen voor de mens

Het samenwerkingsverband Groeituin is niet nieuw voor Margreet Glas (UWV): ‘Als UWV werken we al met veel bedrijven samen aan inclusief werkgeverschap. Bij de Afsluitdijk zijn we om de tafel gaan zitten met Rijkswaterstaat, bouwers, arbeidsmarktregio’s Friesland en Noord-Holland-Noord, Werkgeversservicepunten en gemeenten. Wat kunnen we bereiken voor welke kandidaten? Alleen samen kun je het verschil maken.’ 

‘En daar liggen ook de kansen voor regionale Werkgeversservicepunten en gemeenten’, vult Natasha Van Wanrooij (LWSP Gemeenten) aan. ‘Rijkswaterstaat heeft projecten door heel het land en die regionale kennis van de arbeidsmarkt en toegang tot kandidaten is essentieel.’

Brede impact

De grootste succesfactor voor de Groeituin is samenwerken met een open dialoog vindt Van der Vorm: ‘We hebben elkaar nodig om sociale impact te maken op drie vlakken: de kandidaat, de opdrachtnemer en de keten. Als eerste stimuleren we opdrachtnemers om kandidaten te begeleiden naar duurzaam, goed passend en betaald werk. Als tweede willen we de opdrachtnemers hun maatschappelijke impact laten vergroten vanuit kracht. Derde doel is een sneeuwbaleffect creëren in de keten, zodat meer partijen deze methodiek inzetten.’

‘Met die impactdriehoek kandidaat-opdrachtnemer-keten leggen we het fundament voor een duurzame inzet van Social Return. We leren van elkaar, we leren organiseren en we versterken elkaar door kennis, ervaring en netwerken te benutten. Dat is een continu proces van inspireren, experimenteren, leren en communiceren.’ Van Wanrooij vult aan: ‘En we moeten de verhalen vertellen en delen van de mensen waar we het voor doen.’

Op naar leveranciersafspraken

De samenwerking binnen Rijkswaterstaat is ook versterkt. ‘Ons team Groeituin heeft afspraken gemaakt met Team Banenafspraak, inkoop en contractmanagement, vertelt Van der Vorm. ‘We zetten de invulling van Social Return niet in per contract, maar op leveranciersniveau en in de toekomst bij alle aanbestedingen.’

‘We moeten niet wachten met het invullen van Social Return als de aanbesteding is gegund. Het moet al eerder worden opgepakt met opdrachtnemers, het sociaal domein en ketenpartners. Welke grote projecten komen eraan? Hoe kunnen we samen voor extra talent zorgen? En hoe je dat doet is altijd maatwerk, want het moet passen bij de kandidaat, de opdrachtnemer en de arbeidsmarktregio. We hebben de kennis, de contacten en de kandidaten van gemeenten en UWV nodig.’ 

Voor UWV is het essentieel om in een vroeg stadium al met Rijkwaterstaat in gesprek te zijn: ‘Zo hebben we als UWV zicht op wat er gaat komen’, vertelt Glas. ‘Het is fijn dat we aan de kop van het proces al mogen meedenken.’

Tips en ervaringen

  1. Duurzaamheid is oog hebben voor klimaat, circulair én de mens.     
  2. Werkloos of ziek zijn. Het kan ook jou overkomen. Hoe zou jij dan geholpen willen worden? Verplaats je in die ander en leer hem of haar echt kennen.
  3. Werk vanuit de bedoeling, zet talent van opdrachtnemers en kandidaten centraal en kom samen tot acties.
  4. Zet een stip aan de horizon en geef ondernemers en het sociaal domein de ruimte om mee te denken en met ideeën te komen.
  5. Wacht niet met het invullen van Social Return tot de aanbesteding is gegund. Regel de social return op leveranciersniveau en zorg dat het standaard is opgenomen in afspraken met leveranciers en hun ketenpartners.
  6. Zorg voor monitoring, evaluatie, stuur bij als iets niet werkt en deel wat wel werkt.
  7. Je bent je eigen veranderinstrument: door het anders te doen, neem je anderen mee.

4 interventies

De Groeituin heeft 4 interventie-categorieën. Van der Vorm: ‘Samen met opdrachtnemers, Werkgeversservicepunten, UWV en gemeenten zetten we in op 4 interventies voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt: arbeidsparticipatie, arbeidsontwikkeling, delen van kennis, middelen en expertise en sociaal inkopen.’

Groei als professional en mens

Ook voor Glas gaat de Groeituin niet over afvinken en plaatsing alleen: ‘We kijken samen ook naar arbeidsontwikkeling, dus naar training, cursussen en opleiding voor kandidaten. Hoe kunnen we hen laten groeien als professional en als mens?’ 

‘Ook kunnen werkgevers hun eigen kennis inzetten voor bijvoorbeeld leer-werktrajecten voor statushouders’ vertelt Van Wanrooij. ‘Of ze kopen die in bij een sociale werkvoorziening.’ 
‘Het gaat om een mindshift: we moeten denken in mogelijkheden en niet in beperkingen’, vult Van der Vorm aan.

Meer doelgroepen

‘Werkervaring opdoen is een eerste stap naar duurzaam, goed passend en betaald werk’, vervolgt Van Wanrooij. ‘Werkgevers kunnen nieuwe doelgroepen aanboren in de krappe arbeidsmarkt. Het mooie is dat de Groeituin ook breed naar doelgroepen kijkt.’ 

De kandidaten komen uit de Banenafspraak, WIA/WAO, WW, Participatiewet. Er zijn niet-uitkeringsgerechtigden bij, maar ook stagiaires uit het mbo (BOL en BBL) en praktijk- en speciaal onderwijs.

Hoofd, hart, handelen en zien

Door samen te werken in de hele keten moet duurzaam, innovatief én sociaal inkopen en ondernemen vanzelfsprekend worden. Van der Vorm: ‘We kantelen van papier naar impact, van standaardcontractbepalingen naar maatwerk, van zelf bedenken naar samen organiseren en realiseren. Het gaat om hoofd, hart, handelen en vervolgens laten zien dat het toegevoegde waarde heeft: dan hebben we samen een duurzame kentering gemaakt met Social Return.’