IPTA-methode houdt kwetsbare jongeren op het rechte pad

Gepubliceerd op 17 augustus 2023

Jongeren die balanceren op het randje van de criminaliteit op het rechte pad houden met scholing en werk. Dat kan met de IPTA-methodiek (Integrale Persoonsgerichte Toeleiding naar Arbeid). Zoetermeer adopteerde de preventietool als een van de eerste gemeenten.

Elles van Osnabrugge en Ric van Ossenbrugge
Elles van Osnabrugge en Ric van Ossenbrugge

‘We hadden projecten om criminaliteit te bestrijden en re-integratietrajecten voor jongeren, licht Ric van Ossenbruggen (gemeente Zoetermeer) de keus voor IPTA toe, ‘maar een preventietool gericht op daderschap ontbrak nog.’

IPTA kwam bovendien van pas als hulpmiddel om jeugdwerkloosheid tegen te gaan, legt Elles van Osnabrugge (Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal) uit. ‘Werk en school staan centraal in IPTA. Een opleiding die echt bij de jongeren past, idealiter in combinatie met werk en dus inkomen, geeft hen een goede startkwalificatie voor een duurzame carrière.’

IPTA in een notendop

IPTA is door het ministerie van Justitie & Veiligheid ontwikkeld voor jongeren tussen de 16 en 27 jaar die naar de criminaliteit dreigen af te glijden. Een coach begeleidt hen naar scholing of werk, een ondersteunend sociaal netwerk en een stabiele situatie op alle leefgebieden. Hiervoor organiseren jongere en coach samen professionele hulp. Denk bijvoorbeeld aan een wijkagent, consulent schuldhulpverlening, maatschappelijk werker of stagebegeleider. Is de situatie een paar maanden stabiel? Dan doet de coach een stapje terug, maar hij houdt wel een vinger aan de pols. Het traject duurt zo lang als nodig is.

De coach: vriend en ‘ouder’ tegelijk

Dé succesfactor zijn de coaches, vindt Van Ossenbruggen. Gemeente Zoetermeer heeft er 2 fulltime in dienst en eentje huren ze in. Die geven de jongeren sturing, aandacht en liefde. ‘Een goede coach is een vriend, maar treedt op momenten ook op als een vader of moeder. Dat moet wel, want deze jongeren hebben nogal eens moeite met eigen regie. Ze zijn passief of hebben juist onrealistische ambities. Hun coach staat desnoods ’s ochtends aan hun deur om ze naar school te begeleiden.’

Ook de integrale aanpak is een belangrijk pluspunt, voegt Van Osnabrugge daaraan toe. ‘IPTA voorziet de jongeren op werkelijk alle leefgebieden van professionele hulp als dat nodig is.’   

Scholen signaleren de meeste kandidaten

Verzoeken voor een IPTA-traject komen zowel uit het veiligheidsdomein als het sociale domein. De meeste komen van scholen. Van Ossenbruggen: ‘Docenten zien signalen die niet ernstig genoeg zijn voor een politie-interventie, maar die wel om actie vragen: denk aan jongens en meiden die plotseling in designerkleding lopen of met een pak cash zwaaien, rondhangen met jongeren die al het nodige op hun kerfstok hebben, of met een mes op zak lopen.’

Tips en ervaringen

  • Houd IPTA exclusief voor jongeren die de criminaliteit in dreigen te glijden. Zo blijft de caseload behapbaar.
  • Kies voor ervaren coaches die bekend zijn met de werkwijzen van de gemeente en de samenwerkende organisaties. Helemaal mooi is het als je het IPTA-team uitrust met coaches die afkomstig zijn uit verschillende disciplines. Coaches in Zoetermeer werkten voorheen bijvoorbeeld bij de sociale recherche, met ex-gedetineerden, als jobcoach, leerplichtambtenaar en als veiligheidsregisseur.
  • Zorg voor een projectleider die niet vies is van een potje duwen en trekken. Door de integrale aanpak is IPTA portefeuille-overstijgend. Stakeholders moeten bestaande structuren loslaten.
  • Breng én houd de methodiek onder de aandacht van de professionals die zicht hebben op mogelijke kandidaten voor een IPTA-traject.  

Van weerzin naar gezonde tegenzin

In Zoetermeer volgen op het moment van schrijven 34 jongeren een IPTA-traject. Daarvan zijn er tot nu toe 9 toegeleid naar betaald of onbetaald werk. 19 Volgen een opleiding. Van Ossenbruggen: ‘Ik durf wel te zeggen dat ze mede dankzij IPTA een normale dagbesteding behielden of kregen.’ Zijn de jongeren zelf ook zo enthousiast over IPTA? Van Ossenbruggen blijft realistisch. ‘De meesten zitten niet te wachten op hulpverlening door een volwassene. Maar met een luisterend oor en praktische hulp weten onze coaches die weerstand bijna altijd te reduceren tot gezonde tegenzin. Dat is genoeg.’