Village Deals bieden kleine gemeenten meer ruimte om te experimenteren. Oldenzaal grijpt die mogelijkheid met beide handen aan om te komen tot een innovatieve aanpak in de arbeidsmatige dagbesteding.
Wethouder Rob Christenhusz uit Oldenzaal was al langer op zoek naar meer experimenteerruimte in het sociale domein toen zich in 2017 de mogelijkheid voordeed om zich aan te melden voor een Village Deal. Een Village Deal is een deal tussen B&W en de gemeenteraad om te experimenteren met een meer integrale ondersteuning voor bewoners met multiproblematiek. Inzet van de Oldenzaalse deal is de dagbesteding een meer arbeidsmatig karakter te geven. Op meerdere plaatsen in oude Hanze-stad moeten er voorzieningen komen waar mensen terechtkunnen.
TIPS
- Maak duidelijke afspraken met de gemeenteraad over beleidskaders en monitoren
- Oefen in geduld - veranderingen kosten tijd
- Zorg dat je leert van experimenten
- Laat raadsleden meekijken met de professionals zodat ze een beter beeld krijgen van de problematiek
- Zoek de grenzen op en grijp de ‘Village Deal’ aan om te ervaren hoe je meer rendement kan halen door ontschot te werken
Escape room
In het Palthe Huis - het historisch museum van Oldenzaal – probeert men momenteel een heel bijzondere voorziening te realiseren; een escape room. De escape room wordt ontwikkeld door jongeren met een diagnose in het autistisch spectrum. Het gaat veelal om hoogopgeleiden die nu in een werkplaats oude computers en laptops reviseren. Omdat in de escape room techniek een grote rol speelt, is ook de Universiteit Twente betrokken bij het project. Het voortgezet onderwijs in Oldenzaal gaat de escape room opnemen in lesprogramma’s. De leerlingen moeten dan eerst een aantal vragen over bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog goed beantwoorden om uit de kamer te kunnen ontsnappen.
De bedoeling is de escape room samen met het Oldenzaalse bedrijfsleven te ontwikkelen, zodat ook mensen met een beperking kansen krijgen op uitstroom naar werk. Christenhusz: “Je ziet hier heel veel dingen bijeenkomen: het voortgezet onderwijs, de culturele sector, het bedrijfsleven, de gemeente en natuurlijk de kandidaten zelf.”
Experimenteerruimte opzoeken
Het effect van meedoen aan de Village Deal is volgens Christenhusz dat iedereen nu ziet dat Oldenzaal de experimenteerruimte opzoekt; ‘regels’ mogen geen excuus meer zijn om een goed project niet uit te voeren. “Men beseft dat de schouders eronder moeten. En misschien mislukt het project wel. Maar dat hoort ook bij experimenteren.”
Christenhusz noemt het bijzonder dat de Oldenzaalse gemeenteraad de deal omarmt. “Ze gunnen ons de experimenteerruimte en hebben beloofd ons niet op het project af te rekenen als het resultaat tegenvalt.” Er is een kopgroepje geformeerd van geïnteresseerde raadsleden die bij enkele gesprekken met inwoners aanwezig willen zijn. “De raadsleden op het sociaal domein zijn zeer betrokken, maar de thematiek heeft wel een hoog abstractieniveau. Door met de professionals mee te kijken, kunnen ze zich een beter beeld vormen.”
Kennismaken met het dagelijkse werk
Volgens Bert Otten is het heel belangrijk raadsleden kennis te laten maken met het dagelijkse werk in het sociaal domein. Otten is senior adviseur van Radar Advies en oud-wethouder van Hengelo. Hij ondersteunt Oldenzaal bij het project om dagbesteding en beschut werk te integreren. “Nu hebben de raden het gevoel op afstand te staan. Bovendien gaat het in de raadsvergaderingen teveel over de techniek: over wet- en regelgeving en instituties in plaats van over de vraag: wat wil je nu voor je inwoners?”
Van indicatie naar voorziening
Een andere wijziging die Oldenzaal wil doorvoeren is dagbesteding niet langer te indiceren, maar er een voorziening van te maken. Daardoor wordt de toegankelijkheid van de dagbesteding groter en ontstaan er mogelijkheden doelgroepen te combineren. Waarschijnlijk is het ook goedkoper. ‘Dagbesteding’ is tot nu toe een beschikking voor een aantal uren per week op naam. Als het een voorziening wordt, hoeft het niet langer per uur gespecificeerd te worden. Bijvoorbeeld in het Palthe Huis is begeleiding dan gewoon aanwezig.
Het mooie van Oldenzaal vindt Otten is dat de stad de deal wil aangrijpen om tot vernieuwing te komen. “Dan zie je dat in een project als dat van de escape room op een innovatieve wijze verbindingen tot stand komen tussen cultuur, sociaal ondernemen en de opgaven uit het sociale domein.”
Elf Village Deals voor kleine gemeenten
In september 2017 is de VNG gestart met elf Village Deals voor gemeenten tot 50.000 inwoners. De Village Deal is een deal tussen B&W en de gemeenteraad om te experimenteren met een vernieuwend en integraler ondersteuningsaanbod aan bewoners met een meervoudige hulpvraag. De inhoud wordt lokaal ingevuld. Voorwaarde is dat binnen het experiment gewerkt kan worden met een substantieel en ontschot budget. Meedoen aan een Village deal levert geen extra geld op. Wel krijgen de deelnemende gemeenten tot juni 2018 externe ondersteuning.
Het Village Deals-project past volgens Bert Otten (Radar Advies) bij de huidige fase in de ontwikkeling van het sociaal domein. “De transitiefase – waarin alle regelgeving en structuren moeten worden aangepast – is achter de rug. Nu komen we in de transformatiefase, waarin we tot de kern moeten doordringen: hoe gaan we daadwerkelijk integraler werken? ”Dat gaat niet vanzelf dat vraagt om een cultuurverandering in de uitvoering.
Volgens Otten is het verder belangrijk na te denken over de rol van de gemeenteraad. “De raad kan een enorme drive geven, maar het is belangrijk dat de raad duidelijke afspraken maakt over de kaders voor het beleid en het monitoren van de resultaten. Een open stijl is van besturen is essentieel. Voor het welslagen van de integrale samenwerking is het belangrijk dat de raad ruimte biedt aan de uitvoering en zich realiseert dat ingrijpende veranderingen niet van vandaag op morgen gerealiseerd zijn.”