De regio Zwolle loopt voorop bij het transparant maken van de arbeidsmarkt. Het geheim van de smid? De bestuurders hebben veel oog voor de uitvoering.
“De gemeenten in onze regio hebben van transparantie een topprioriteit gemaakt”, zegt Nelleke Vedelaar, wethouder in Zwolle en voorzitter van het Werkbedrijf Regio Zwolle. “Het transparant maken van het kandidatenbestand is geen doel op zich, maar wel een cruciale randvoorwaarde voor het matchen op werk. Het doel is om elke gemeentelijke klant die werk zoekt, inzichtelijk te maken.”
Mijlpaal in 2019
De regio Zwolle is nog steeds actief op dit onderwerp en heeft begin 2019 een mijlpaal gehaald in het kader van de banenafspraak. In de afgelopen periode hebben de 14 samenwerkende gemeenten in de arbeidsmarktregio Zwolle, samen met UWV, hard gewerkt om de doelgroep van de banenafspraak beter in beeld te brengen. 1.000 klantprofielen voegden ze toe aan de Kandidatenverkenner, een aanvulling op werk.nl, waarmee competenties, affiniteit en vaardigheden van werkzoekenden inzichtelijk worden.
Tips
- Weet als wethouder wat transparantie betekent voor de uitvoering
- Geef de uitvoering de vrijheid om te kunnen handelen
- Investeer om aannames, vooroordelen en mythes weg te nemen
- Maak iedere wethouder in de regio verantwoordelijk voor een thema
- Bespreek open de consequenties van bepaalde keuzes van een gemeente
- Stimuleer het wij-gevoel, onder meer door samen successen te vieren
- Neem waar nodig de tijd voor het proces
- Kies voor enkele doelen, drie is genoeg
- Maak elke bestuurder eigenaar van de regionale arbeidsmarkt
Gesprekken met alle kandidaten
De aanpak in de arbeidsmarktregio Zwolle blijkt een succes. De regio is landelijk gezien koploper bij het invullen van klantprofielen in het systeem Sonar. De veertien gemeenten spraken vorig jaar af om in de periode tussen september 2016 en mei 2017 gesprekken met alle kandidaten te voeren; zowel klanten die onder de Banenafspraak vallen als reguliere bijstandsgerechtigden. Dat is vrijwel overal gelukt binnen deze periode. Slechts twee gemeenten waren nog niet klaar.
Gemakkelijk is het zeker niet gegaan, vertelt Vedelaar. “Ik hoorde op een gegeven moment dat we het erg goed deden. Mijn eerste reactie was: hoe slecht doen de andere regio’s het dan wel niet? Maar daarna besefte ik dat wij een weg hebben afgelegd waarop we trots mogen zijn. We zijn nu echt op stoom.”
Sturen op resultaat
Transparantie is volgens Vedelaar misschien wel het laatste onderwerp waarmee veel wethouders zich willen bezighouden. Alleen is dat wel nodig. “Je moet weten wat transparantie voor de uitvoering betekent, anders kun je niet sturen op het resultaat. Daarom werken we fundamenteel van uitvoering naar resultaat. We geven de uitvoering de vrijheid om te kunnen handelen. Ook hebben we geïnvesteerd in het wegnemen van aannames, vooroordelen en mythes.”
Om de gesprekken met kandidaten te voeren hebben Hardenberg en Zwolle extra mensen ingehuurd. “Zonder voldoende menskracht heeft het geen zin”, licht Vedelaar toe. “Alleen al in mijn eigen gemeente moesten we met duizenden mensen spreken, van wie een deel in jaren geen gesprek had gehad. Je moet tevens zorgen voor opvolging. Dan gaat het behalve over matching ook over de lange termijn. We hebben in Zwolle hiervoor structureel extra geld beschikbaar gesteld.”
Om transparantie van de grond te krijgen, is een regionale vliegende brigade in de persoon van Gerlinde Scheper in het leven geroepen. Vedelaar: “Haar rol was cruciaal. Gerlinde heeft met alle gemeenten gepraat over wat in de uitvoering nodig was. Verder heeft de landelijke vliegende brigade de gemeenten ondersteund.”
Elke wethouder bepaalde verantwoordelijkheid
In veel arbeidsmarkregio’s speelt de vraag: hoe krijg je iedere gemeente mee? In de regio Zwolle zijn wethouders verantwoordelijk gemaakt voor een bepaald thema. “Dat zorgt voor veel betrokkenheid”, zegt Vedelaar. “We zijn ook open naar elkaar toe. Een gemeente is niet verplicht om aan iets mee te doen. Alleen kunnen de andere gemeenten daar dan wel consequenties aan verbinden.”
Nelleke Vedelaar stelt zich als voorzitter van het regionaal Werkbedrijf zoveel mogelijk onafhankelijk op. Dat lukt niet altijd, moet ze erkennen. “Ik heb ook nog mijn gemeentepet.” Vedelaar is naar eigen zeggen erg van de verbinding. “Dat is de aard van het beestje. Ik benadruk steeds het wij. Want alleen met elkaar kunnen we transparantie realiseren. Ik vind het belangrijk dat successen gezamenlijk worden gevierd.”
Alert blijven op resultaten
De regionale cultuur helpt, aldus Vedelaar. “Die is sterk gericht op samen zaken aanpakken en elkaar wat gunnen. Het risico is wel dat wij elkaar op de schouders kloppen en de volgende keer hetzelfde doen. We moeten alert blijven op het met elkaar bereiken van resultaten. Dat vraagt binnen de gemeentelijke organisatie om een regionale manier van denken. Om dat te stimuleren houden we regionale sessies. Hier treffen wethouders, managers, beleidsmedewerkers en uitvoerende medewerkers elkaar.”
Vedelaar wijst op de rol van de sociale partners en het onderwijs in het regionaal Werkbedrijf. “Zij houden de gemeenten scherp. Onder meer door kwetsbare jongeren in beeld te brengen en erop te hameren dat we voldoende kandidaten moeten kunnen leveren voor vacatures van werkgevers.”
Tijd nemen voor proces
De regio wilde aanvankelijk te snel gaan, vertelt Vedelaar. “Drie jaar geleden spraken we al over afspraken met sectoren. Dat werkt echter niet als de basissystemen niet op orde zijn. Nu pas kunnen wij kandidaten bieden. De les was: neem de tijd voor het proces.”
De oriëntatie binnen de regio is op het moment erg breed. De regio onderneemt allerlei initiatieven voor diverse groepen werkzoekenden. “We moeten hierin meer focus aanbrengen”, vindt Vedelaar. “Drie doelen zijn genoeg om aan te werken.”
Sneller grote projecten oppakken
De hamvraag is: leveren alle inspanningen voor transparantie wat op? “Ja”, antwoordt Vedelaar stellig. “Wij hebben een beter inzicht gekregen in ons kandidatenbestand en de opbouw daarvan. Daardoor kunnen we sneller grote projecten en accounts oppakken. Mede door de gunstige economische situatie in onze regio ontstaan er bij diverse bedrijven nieuwe kansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.”
Volgens Vedelaar is het vervullen van garantiebanen bij de overheidsdienst P-Direkt een mooi voorbeeld. De regio leverde binnen een halfjaar 45 kandidaten uit het doelgroepregister (zie het praktijkverhaal Werkbedrijf regio Zwolle: transparantie loont). In een naburige regio lopen ook enkele interessante projecten. Vedelaar: ”Met behulp van het dashboard in Sonar kunnen we hiervoor goede kandidaten aandragen.”
Eigenaarschap organiseren
Nelleke Vedelaar besluit haar verhaal met een tip aan collega-wethouders. “Zorg ervoor dat iedereen eigenaar is van de regionale arbeidsmarkt. Het goed organiseren van eigenaarschap is het belangrijkste, maar misschien ook wel het moeilijkste om te doen. Maak er echt werk van!”