De Binnenbaan in Zoetermeer: laagdrempelig veel Oekraïners aan werk geholpen

Vruchten geplukt van actieve werkgeversbenadering

Terug naar ruim een jaar geleden – 24 februari 2022 om precies te zijn – toen Rusland het buurland binnenviel en veel Oekraïners elders een veilig heenkomen zochten. In Zoetermeer zijn zij met open armen onthaald door de lokale overheid, de bewoners en de kerken en andere maatschappelijke organisaties. De Binnenbaan bood zijn dienstverlening aan de gemeente Zoetermeer aan, vertelt Verhoef. “Al snel kwam het signaal dat de Oekraïense ontheemden wilden werken. We hebben hierop vol ingezet vanuit onze rol als maatschappelijk ondernemer.”

De Binnenbaan bestaat sinds twee jaar en is de fusie-organisatie van de oude sociale werkvoorziening, het regionale werkgeversServicepunt en het re-integratieonderdeel van de gemeente Zoetermeer. “We zijn het werkbedrijf van de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal. Ons credo is duurzame uitstroom naar regulier werk. Dat realiseren we door een erg actieve werkgeversbenadering.”

Hiervan zijn volgens Verhoef de vruchten geplukt toen de stroom vanuit Oekraïne op gang kwam. “We hebben een beroep gedaan op bekende betrouwbare werkgevers. We vroegen hen om samen met De Binnenbaan plekken binnen het bedrijfsleven te creëren op basis van Direct Werk, een vorm van ‘open hiring’. Daartoe waren de werkgevers aan alle kanten bereid. We hadden natuurlijk de wind mee door de krappe arbeidsmarkt. Werkgevers weten dat ze voor hun inspanningen hardwerkende, loyale medewerkers terugkrijgen.” 

De Binnenbaan heeft vooral rechtstreeks ondernemers benaderd, zowel een aantal grote werkgevers in de horeca en logistiek als ondernemers met een SEBO-keurmerk (de afkorting staat voor ‘sociaal economisch betrokken ondernemen’). Er is minder gebruikgemaakt van intermediaire organisaties. “Dat is een bewuste keuze geweest”, aldus Badloe. “We hebben veel goede directe contacten met werkgevers.”

Meeste Oekraïners met succes bemiddeld

Badloe en haar collega’s voerden met 109 Oekraïense ontheemden gesprekken in de periode van maart tot en met september 2022. Een beperkt deel viel af vanwege psychische klachten, maar voor de rest bleek werk een goede optie. “In 2022 hebben wij 86 mensen naar werk begeleid.”

Dat zijn er veel maar het is ook weer geen grote verrassing. Volgens landelijke cijfers van UWV en het CBS hebben inmiddels een aanzienlijk aantal van de in 2022 gevluchte Oekraïners een betaalde baan, mede omdat voor hen geen werkvergunning nodig is. “Hun arbeidsethos is hoog”, licht Verhoef toe. “Zij waren kort voor hun komst nog aan het werk in eigen land.” 

Een uitdaging is dat de meeste Oekraïense ontheemden geen of gebrekkig Engels spreken. De Binnenbaan heeft hen vooral groepsgewijs geplaatst bij onder meer een logistiek centrum en een fastfoodketen. Zo konden gemakkelijk taallessen op de werkvloer worden georganiseerd. Badloe: “De meesten hebben gekozen voor het leren van de Nederlandse taal in plaats van het Engels, wat ook een mogelijkheid is. Dat zegt wel iets over hoe zij hun perspectief voor de toekomst zien.”

Verhoef vind dat de taalbarrière niet moet worden overdreven: “Ik maak regelmatig de opmerking dat ‘de Whopper’ een universele taal is. Ook wordt bij verschillende beroepen veel met pictogrammen gewerkt.” Voor mensen met een bepaalde expertise zoals een energetisch masseur of een verpleegkundige heeft De Binnenbaan maatwerk kunnen leveren door te jobhunten.

Niet alles gaat goed en zijn werkbedrijf leert daarvan, zegt Verhoef. “Sommige matches zijn niet gelijk een succes. Dan kijken we naar aanpassingen of eventueel ander soort werk.” Ook hikken Oekraïners aan tegen onder meer het grote verschil tussen bruto- en nettoloon en de andere gedragsregels als werknemer dan ze gewend waren. De Binnenbaan heeft een eigen trainer ingezet om hen daarover meer te vertellen. 

Vrijwillige deelname essentieel voor succes

De Binnenbaan heeft deze laagdrempelige ondersteuning aangeboden op basis van vrijwillige deelname. Verhoef noemt dat essentieel. “Er zit geen dwang of drang achter. Het helpt dat wij tolken inzetten die onderdeel van de Oekraïense gemeenschap zijn. Zij slechten niet alleen de taalbarrière maar nemen ons ook mee bij culturele verschillen. We hebben hierdoor een goede reputatie opgebouwd.”

Omdat de oorlog voortduurt, oriënteert een steeds groter deel van de Oekraïners zich op een tweede baan waarin ze meer naar hun oude werkniveau kunnen doorgroeien. Zij weten inmiddels zelf de weg naar De Binnenbaan te vinden, vertelt Badloe. “Deze mensen spreken nu een beetje Nederlands en zijn hun verdere toekomstperspectief aan het verkennen. We zetten voor hen onze reguliere dienstverlening in. Zo krijgen we momenteel veel vragen over diplomawaarderingen en scholingsmogelijkheden.”

Laagdrempelige aanpak mooie blauwdruk

De ondersteuning van de Oekraïners gebeurde in 2022 in opdracht van de gemeente Zoetermeer. Een aantal andere gemeenten in Zuid-Holland Centraal richtte zich in eerste instantie op andere zaken zoals huisvesting. Anouchka Badloe: “Zij wilden de Oekraïense ontheemden een goede basis bieden en werk had daarom wat minder prioriteit. We zijn nu met meer gemeenten in gesprek en hebben hen hetzelfde aanbod gedaan als eerder aan Zoetermeer.”

Welk advies heeft Patrick Verhoef voor gemeenten en regio’s die nog bezig zijn om dienstverlening richting werk voor Oekraïners in de steigers te zetten? “Denk met alle betrokken partijen snel na over hoe je het wil aanpakken, ga dan aan de slag en leer en stel bij tijdens het uitvoeren.” Badloe valt hem bij. “Maak niet eerst beleid maar pak het op. Dus bedenk niet van te voren alle kaders want dat komt later wel.”

De laagdrempelige aanpak voor de Oekraïners kan volgens Verhoef een mooie blauwdruk zijn voor het aan het werk helpen van andere groepen vluchtelingen. “Werk is voor velen een sleutelvoorwaarde om een plek te vinden in Nederland. Het staat daarbij als een paal boven water dat de combinatie van werken en leren van de taal het meest effectief is.”

Foto: Projectleider Anouchka Badloe en directeur Patrick Verhoef van De Binnenbaan