Banenmarkten
WSP en gemeenten besloten om samen te werken met uitzendbureaus. Vriend: “De uitzendbureaus die wij in ons netwerk hebben, zijn gewend om buitenlandse werknemers te bemiddelen. Ze zijn deskundig en flexibel. We besloten samen banenmarkten te organiseren waar Oekraïners zich kunnen inschrijven bij de uitzendbureaus. Speciaal voor deze doelgroep hebben we een tweetalig aanmeldformulier gemaakt, dat alle uitzendbureaus gebruiken.”
In het voorjaar van 2022 werden in korte tijd zo’n tien banenmarkten georganiseerd met een gemiddelde opkomst van 28 werkzoekenden en tussen de vijf en twaalf uitzendbureaus per keer. Aan het begin van een banenmarkt luisteren de werkzoekenden naar een presentatie van EURES, een Europees netwerk dat het vrije verkeer van werknemers bevordert.
Administratieve hobbels: bankrekening en zorgverzekering
Ondanks het enthousiasme van beide kanten is het nog niet eenvoudig om Oekraïners aan werkgevers te koppelen. Petra Reus, adviseur werkgeversdiensten bij het WSP Noord-Holland Noord: “Veel mensen zijn gevlucht met een verouderd paspoort. Dan kan het een heel gedoe zijn om een bankrekening te openen. Ook een zorgverzekering heb je niet zomaar. In Nederland moet je een beetje digi-vaardig zijn om dat soort dingen te regelen. Voor mensen die alleen maar Oekraïens spreken, is dat niet eenvoudig.” “En dan is er nog de hobbel van het leefgeld”, vult Tot aan. “Wie werkt, verliest het recht op leefgeld. Dat betekent dat werk pas loont bij minimaal zes uren per week.” “En de kinderopvang”, zegt Vriend. “Vrouwen zijn veelal gevlucht met hun kinderen, zonder man. Sommige gemeenten betalen de kinderopvang voor niet-uitkeringsgerechtigden, maar dan nog zit je met een wachtlijst van al snel een halfjaar. Soms passen Oekraïense vrouwen onderling op elkaars kinderen, maar we proberen ook werk te vinden dat de moeders onder schooltijd kunnen doen.”
Misbruik door malafide werkgevers voorkomen
De hobbels zijn genomen door ‘het simpelweg te gaan doen’, zegt Reus. “Je kunt niet wachten tot alle problemen zijn opgelost. Wat we namelijk ook wilden voorkomen is dat individuele werkgevers naar de opvanglocaties zouden gaan om werknemers te vinden. Er zijn verhalen van elders uit het land over slechte arbeidsomstandigheden en een veel te laag loon. We zijn dus heel bewust met deze bemiddeling aan de slag gegaan, ondanks alle hobbels, zodat we tenminste zicht hadden op wat er gebeurt.”
Al doende leren de samenwerkingspartijen. Zo huren ze sinds de vierde banenmarkt altijd een eigen tolk in. “Dan weet je tenminste zeker dat die doet wat jij graag wilt”, zegt Vriend.
De eerste cijfers wijzen uit dat minstens een kwart van de Oekraïners die een banenmarkt bezoeken, werk vindt. Werkgevers krijgen niet altijd wat ze zoeken. Reus: “Er is bijvoorbeeld een groot tekort aan technici, maar omdat de vluchtelingen veelal vrouwen zijn, zitten er relatief weinig techneuten tussen. Bovendien kunnen ze vaak alleen onder schooltijd werken én is het onder de huidige regelgeving tijdelijk werk. Werkgevers mogen iemand wel scholing bieden, maar ze kunnen er niet van uitgaan dat ze een blijvende werknemer hebben gevonden.”