In gesprek met de Programmaraad en SZW - Impressieverslag 10 maart 2022

1. Toelichting op actuele ontwikkelingen door SZW (Titus Heemskerk)

Een algemene update en veel informatie over de plannen voor de korte en middellange termijn. Vooral daarin zijn de deelnemers geïnteresseerd, blijkt uit een poll vooraf. Zij worden op hun wenken bediend door Titus Heemskerk, manager Participatie en Arbeidsmarktregio’s bij het ministerie van SZW. Vanuit het perspectief van de krapte op de arbeidsmarkt zoomt hij in op hoe de arbeidsmarktinfrastructuur wordt versterkt.

Start van interdepartementaal project

Veel ambities in het Coalitieakkoord 2022-2026, bijvoorbeeld voor klimaat, onderwijs, woningbouw en zorg, kunnen momenteel moeilijk worden gerealiseerd door de krapte op de arbeidsmarkt. Desondanks staan veel mensen langs de kant; er is een onbenut arbeidspotentieel van 1,2 miljoen mensen. Daarom start op de korte termijn het actieplan  Dichterbij dan je denkt! (zie kader). Er wordt interdepartementaal gewerkt aan een overkoepelende aanpak voor op de lange termijn. De uitkomst daarvan wordt voor de zomer bekend gemaakt.

De korte termijn aanpak heette voorheen Iedereen is nodig!, licht Heemskerk toe. “Wij willen met het project zoveel mogelijk kansen benutten om onbenut arbeidspotentieel te matchen op de vacatures van werkgevers. 

Het coalitieakkoord zet in op intensivering van de arbeidsmarktinfrastructuur. Het is onze bedoeling om, voortbouwend op wat er al is, de infrastructuur structureel neer te zetten. Hierbij zullen we gebruikmaken van de instrumenten van om- en bijscholing en de lessen van de regionale mobiliteitscentra. Ook betrekken we de ervaringen van de RMT’s, Leerwerkloketten, de werkgeversservicepunten en het programma Perspectief op Werk erbij.”

Transparante, toegankelijke en professionele arbeidsmarktdienstverlening

De arbeidsmarktinfrastructuur wordt uitgebreid om zowel de overgang van werk naar werk als de overgang van uitkering naar werk te stimuleren. “Het gaat dus om een brede inzet”, zegt Heemskerk. “We willen graag een transparante, toegankelijke en professionele arbeidsmarktdienstverlening. Transparant houdt in dat de werkzoekende of werkgever weet waar ie moet zijn. Het goede loket is nu niet altijd gemakkelijk te vinden.”

Volgens Heemskerk is bij het uitwerken van de arbeidsmarktinfrastructuur samenwerking essentieel, zowel op landelijk als op regionaal niveau. “Dit lijkt een open deur maar is niet vanzelfsprekend, omdat er veel belangen zijn. Partijen zullen in de samenwerking nader tot elkaar moeten komen.” 

Het streven is dat medio dit jaar de contouren van de arbeidsmarktinfrastructuur helder zijn en het wettelijk traject kan beginnen. Momenteel bevindt het programma zich in de opstartfase. “Wij zijn bezig om te verkennen hoe de landelijke stakeholders erover denken en voeren ook gesprekken met mensen uit de praktijk, zoals nu tijdens de Praktijkdag.”

Verschillende lessen geleerd

Heemskerk gaat in op welke lessen er al geleerd zijn. Uit de recent verschenen eindevaluatie van Perspectief op Werk blijkt dat beleidsvrijheid bij het formuleren van plannen en werken vanuit het ‘doen’ van groot belang zijn. Ook heeft de financiële impuls een stevige bijdrage geleverd aan een intensievere samenwerking. “We hopen deze bijdrage structureel te maken.” 

Binnenkort wordt ook een evaluatie van de Leerwerkloketten gepubliceerd. Zij zijn waardevol voor een leven lang ontwikkelen. De vraag is groter dan het aanbod, merkt Heemskerk op. “Veel mensen hebben behoefte aan advies hierover en de Leerwerkloketten kunnen daaraan slechts voor een deel voldoen. Positief is dat heel wat andere partijen dezelfde soort dienstverlening verzorgen.” Informatie over de ervaringen bij de werkgeversservicepunten en de regionale mobiliteitsteams (looptijd tot 2023) komt later nog. De Arbeidsinspectie publiceert in het derde kwartaal van 2022 de resultaten van een onderzoek naar de landelijke en regionale werkgeversdienstverlening.

2. Vragen naar aanleiding van het verhaal van Heemskerk

Het verhaal van Titus Heemskerk roept verschillende vragen op bij de aanwezigen. Hij gaat er bij de sessie meteen op in. Een overzicht:
V: Beter in een uitkering dan werken, gezien de huidige benzineprijs. Hoe gaan we daarmee om? 
A: Energiearmoede is voor het kabinet een erg belangrijk thema. Zoals eerder deze week naar buiten is gekomen, gaat het kabinet een compensatie voor de hoge prijzen regelen voor de minima.

V: Heb je positieve ervaringen met de banenafspraak? Intussen zijn er 70.000 banen gecreëerd.
A: Nog niet alle doelen van de banenafspraak zijn gehaald, maar er is wel een grote stap gezet. Tegelijkertijd zijn we er niet gezien de vele hobbels die er nog bestaan. Dat vraagt om een blijvende inzet. Zo loopt nu een traject voor een wetswijziging, om daarmee een aantal belemmeringen weg te nemen.

V: Als het eenmaal tot samenwerking komt, is dat vaak een groot succes. Wat is de grootste hobbel die daarvoor moet worden genomen? Anders gezegd, welk heilig huisje moet worden gesloopt voor het verbeteren van de samenwerking?
A: Je moet willen dat het belang van de mensen waarvoor je het doet, centraal staat. De meeste bestuurders en professionals streven dat ook wel na, maar tegelijkertijd willen zij andere dingen die samenhangen met het perspectief van hun organisatie of dat van zichzelf. Het zijn eveneens reële aspecten. Daarom is er een goede balans nodig.

V: De looptijd van de RMT’s is tot 2023. Is er sprake van een aanloop naar regionale werkcentra (RWC’s)? Hoe concreet is de toekomst van deze centra?
A: De naam van regionale werkcentra wordt momenteel vooral gebruikt bij UWV. Landelijk doen wij dat niet omdat we nog in verkenningsfase zitten. Het is wel onze bedoeling dat er een structurele voorziening komt. Hierbij spelen we met het idee van een overkoepelende naam met een soort ‘submerken’. We willen geen nieuwe structuur in het leven roepen, maar de bestaande werkende vormen beter verbinden zodat ze meer één geheel zijn. Want de verbinding is nu nog niet zo goed.

V: Toegankelijkheid betekent juist misschien lokaal in plaats van regionaal aanwezig zijn. Zo kennen lokale mkb-bedrijven mogelijk de weg naar de dienstverlening op het regionale niveau niet zo goed. Hoe verhoudt dit zich tot de geschetste ontwikkeling?
A: Wij hebben het over een regionale arbeidsmarktinfrastructuur, maar mensen wonen inderdaad vooral in een dorp of wijk. De vraag is dan of je vanuit de regio toegankelijk genoeg bent in jouw taalgebruik. Daarom is het belangrijk om voor een overbrugging te zorgen. Waarop projectleider Margreet Mook van de Programmaraad nog een toevoeging op het antwoord van Heemskerk heeft: het zou het mooiste zijn dat mensen daar worden geholpen waar ze binnenstappen en ook goed worden doorverwezen. Bijvoorbeeld dat iemand die aanklopt bij het RMT, in contact wordt gebracht met het Leerwerkloket als hij hier eigenlijk moet zijn.

3. Ondersteuning door de Programmaraad (Tanja Willemsen)

Programmamanager Tanja Willemsen geeft een overzicht van wat de Programmaraad recent heeft ontwikkeld en georganiseerd voor de arbeidsmarkregio’s en wat de komende tijd wordt gedaan. Ze begint met een indringende oproep aan de aanwezigen. “De essentie is dat je door onze activiteiten en verhalen geraakt wordt in jouw motivatie. Zeker in ons vak zijn hoofd en handen leeg zonder hart. Het bij elkaar brengen van werkgevers en werkzoekenden in de regio is echt mensenwerk.”

Willemsen behandelt in vogelvlucht de drie centrale thema’s van de ondersteuning door de Programmaraad (zie kader) in de komende twee jaar, plus de projecten die erbij horen. Het eerste thema is ‘integrale dienstverlening voor werkgevers en werkzoekenden’. Een van de zeven projecten is het verkleinen van de afstand tussen werkgevers- en werkzoekendendienstverlening. 

De laatste jaren is veel aandacht uitgegaan naar de relatie tussen werkgeversdienstverlening en de regionale samenhang, vertelt Willemsen. “Maar het gaat juist om de match tussen de dienstverlening aan werkgevers en de dienstverlening aan werkzoekend. De essentie is dat dit gaat stromen. In december is hierover al een bijeenkomst geweest en voor de zomer volgen er nog twee. Daaraan kan iedereen meedoen die mee wil praten.”

Een ander belangrijk project betreft de regionale mobiliteitsteams. “Actueel en hot. Wij organiseren webinars en ondersteunen de operationeel coördinatoren bij hun tweewekelijkse overleg.” 

Willemsen noemt verder onder andere nog het project ‘monitor werkgeverstevredenheid WSP’s’. In elke arbeidsmarktregio is in 2021 onderzocht hoe tevreden werkgevers zijn over de dienstverlening door het werkgeversservicepunt. De rapportage daarvan is gepubliceerd op de eigen regiopagina op de site Samen voor de Klant. “Daarin staan heel veel goede aanknopingspunten om je dienstverlening te versterken.”

De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is het tweede thema bij de ondersteuning. Willemsen licht speciaal het Leerwerkfestival op 16 mei eruit. “Hier is aandacht voor o.a. praktijkleren, jeugdwerkloosheid en Leerwerkloketten. Het festival heeft een mooi integraal programma waarin alle onderlinge verbanden zichtbaar worden.”

Door naar thema drie: kwetsbare doelgroepen. In verband met jeugdwerkloosheid ontwikkelde de Programmaraad de Toolkit Werk aan Netwerk. “Echt een aanrader als je op dit terrein met regionale samenwerking bezig bent. De toolkit helpt je bij het formuleren van ambities, het in kaart brengen van de stakeholders in de regio en het organiseren van bijeenkomsten.” Willemsen wijst daarnaast op de werksessie over jongeren en anti-discriminatie die op 31 maart wordt gehouden. 

Vervolgens stipt ze beschut werk – “We gaan de komende periode ondersteuning bieden om dit naar regionale schaal op te tillen” – en de banenafspraak – “We inventariseren hoe het nu gaat” – aan. Een aanwezige is benieuwd waarom het project Simpel Switchen in de Participatieketen ontbreekt in de lijst. Dat valt met ingang van 2022 volledig onder de verantwoordelijkheid van Divosa, reageert Willemsen. “Via Samen voor de Klant en onze producten houden we jullie wel op de hoogte van de ontwikkelingen rondom simpel switchen.” 

Gespreksleider Marco Bakker zorgt voor een leuke afsluiting met de vraag: wat heeft recent het hart van Willemsen zelf geraakt? Ze noemt het grote Werk voor(oor)delen event in februari dat draaide om de ontmoeting tussen uitzenders en publieke organisaties. “Deze partijen hebben ieder hun eigen drive en vak. Tijdens de bijeenkomst is op een heel mooie manier de verbinding gelegd.”

4. Tot slot

Hiermee komt een einde aan een uur lang intensieve informatieoverdracht en levendige gedachtewisseling. Veel opgestoken, is de algemene reactie. Bij de volgende Praktijkdag van 23 juni 2022 is er weer een nieuwe aflevering van ‘In gesprek met de Programmaraad en SZW’!