In gesprek met SZW en de Programmaraad: In volle vaart door…

15 november 2023

De aandacht in het Haagse gaat nu uit naar de verkiezingen en de kabinetsformatie daarna, maar het betekent niet dat het rustig is bij belangrijke thema’s in het sociaal domein. Integendeel, wordt duidelijk tijdens het plenaire onderdeel 'In gesprek met SZW en Programmaraad' waarmee de geslaagde Praktijkdag van 9 november 2023 wordt afgesloten. Er is nieuws over onder meer de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur, de Participatiewet in balans en de sectorale Ontwikkelpaden. “Wij gaan echt in volle vaart door.”

Is het mogelijk om de laatste ontwikkelingen bij 10 pittige thema’s toe te lichten in slechts 37 minuten? Jazeker, bewijzen Titus Heemskerk en Janne van Stokkom van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Tanja Willemsen van de Programmaraad Regionale Arbeidsmarkt. Er zijn 2 rode draden door wat ze vertellen: versterken van de regionale samenwerking en nadruk op de menselijke maat. Voor de ruim 150 aanwezigen uit de arbeidsmarktregio’s die de sessie bijwonen, is er ook gelegenheid om vragen te stellen. 

Een impressie in een 4 luik:

  1. Hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur
  2. Participatiewet in balans
  3. Sectorale Ontwikkelpaden en praktijkleren in het mbo
  4. Andere onderwerpen

1. Hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur

Zoveel mogelijk ontschot werken

Het versterken van de samenwerking in de arbeidsmarktregio’s is voor Titus Heemskerk, hoofd van de afdeling Participatie en Arbeidsmarktregio’s bij SZW, een van de onderwerpen waarmee hij zich het meest bezighoudt. “Dat heet hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur. Het gaat over het Regionaal Werkcentrum, een geïntegreerde samenwerking van alle partijen in de arbeidsmarktregio, en over het landelijk en regionaal beraad die bestuurlijke afspraken over de samenwerking maken.” De ambitie wordt vastgelegd in een meerjarenagenda. “Het doel is dat de verschillende partijen zoveel mogelijk ontschot werken ten behoeve van de klant. Samen voor de klant noemen ze dat, begrijp ik.”

De uitgangspunten staan in de brief aan de Tweede Kamer van 11 oktober 2022. Daarna zijn werkgroepen aan de slag gegaan, die in het voorjaar van 2023 met de eerste resultaten kwamen. Heemskerk: “Het proces heeft toen een beetje stilgelegen vanwege een ingewikkelde knoop: hoe kunnen we de publiek-private samenwerking vormgeven? Daarbij hebben we inmiddels een redelijk beeld, waardoor wij nu verder kunnen in ons proces.” Aan het eind van de zomer heeft SZW een tour langs alle arbeidsmarktregio’s gemaakt. “Hierin hebben wij verteld welke koers we blijven houden. We hopen dat jullie allemaal doorgaan met de hervormingen.”

Titus Heemskerk (SZW)

We gaan echt in volle vaart door bij de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur. Ik sluit echter niet uit dat ergens in het proces de politieke context een rol gaat spelen en dat dit weer impact heeft op de planning.

Titus Heemskerk

Weer een tour van SZW langs de regio’s

Heemskerk geeft een overzicht van wat er het komende half jaar op stapel staat. In december en januari zijn er themasessies voor de deelnemers aan de werkgroepen en andere experts. Ook worden weer ontmoetingen met de regio’s georganiseerd. “Dat doen we met wat meer uitgewerkte plannen.”

Dit alles moet in april 2024 leiden tot voorbereidende besluitvorming in de landelijke stuurgroep en daarna besluitvorming door de ministers van SZW en mogelijk ook die van OCW en EZK. “Daarover maken we dan weer een Kamerbrief.” Ook is het de bedoeling om in april een wetsvoorstel in internetconsultatie te brengen.

“Ik heb nog nooit zo hard kunnen werken in een demissionaire periode”, zegt Heemskerk. “Wij gaan echt in volle vaart door. Ik sluit echter niet uit dat ergens in het proces de politieke context een rol gaat spelen en dat dit weer impact op de planning heeft.”

  • Het ministerie van VWS is niet genoemd in de samenwerking. Waarom niet, gezien het belang van werk voor mensen met psychische klachten?
    Voor verschillende doelgroepen worden verschillende arrangementen afgesproken, zoals de IPS-regeling voor mensen met een achtergrond in de psychiatrie. Daarbij zijn ook verschillende soorten organisaties betrokken, zoals in dit geval de geestelijke gezondheidszorg. Het is niet de bedoeling om al deze organisaties in één arbeidsmarktinfrastructuur op te nemen, want dan loopt het systeem vast. Wij willen wel kijken of we organisaties meer bij elkaar kunnen brengen. Wat dat betreft zijn de regionale verbinders statushouders een goed voorbeeld.

    De indeling van de 35 arbeidsmarktregio’s komt niet overeen met de indeling van de regio’s in het Integraal Zorgakkoord. Hoe kijken jullie tegen zoiets aan?
    Het is niet onze bedoeling om alle indelingen in regio’s te harmoniseren. Het zou ook niet mogelijk zijn omdat er te veel historie is. Wij zijn wel aan het kijken of we themagroepen kunnen koppelen aan het landelijk en regionaal beraad, om zo een betere verbinding te leggen. We verwachten dat daarbij grote stappen gezet kunnen worden.

    In het Regionaal Werkcentrum (RWC) worden het Leerwerkloket, het regionaal mobiliteitsteam en het regionaal WerkgeversServicepunt opgenomen. Zij hebben echter alle 3 geen juridische entiteit. Hoe zit het dan met UWV, gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven die ook aan het RWC meedoen?
    Allereerst: het WSP is een wettelijk geregelde entiteit, al het is het geen eigen rechtspersoon, en ook het RMT heeft een wettelijke grondslag. Maar in antwoord op de vraag: de samenwerking is en blijft een netwerksamenwerking. De partners hebben ieder een eigen identiteit. Zij houden dus een eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid en eigen taken.

    Hoe gaan we de samenwerking in het Regionaal Werkcentrum beter maken, met misschien wat minder middelen?
    Om een misverstand te voorkomen: er komen middelen bij, al is het niet heel veel. Het organiseren van het Regionaal Werkcentrum en de publiek-private samenwerking wordt een opdracht van UWV en gemeenten in de regio, net zoals bij het WSP al het geval is. Dat is soms een beetje ingewikkeld. In verschillende regio’s heeft het vrij lang geduurd voordat de samenwerking in het WSP handen en voeten kreeg. Maar als het lukt, kunnen partijen samen echt meters maken. Dit hebben we ook voor ogen bij het RWC.

    Op zich zijn verschillen tussen regio’s begrijpelijk maar landelijke werkgevers worden er stapelgek van. Hoe kan er meer lijn komen in onder meer regelingen en toegangen? Draagt de hervorming hieraan bij?
    Dat is wel de bedoeling. Voor landelijke werkgevers en landelijke organisaties als UWV werkt het niet om met de 35 arbeidsmarktregio’s telkens andere afspraken te maken. Het wordt wel een van de dilemma’s bij het opstellen van een regionale meerjarenagenda. Er worden landelijke kaders vastgesteld maar gemeenten zullen denken: wat past het beste voor mijn eigen gemeente? We streven naar meer vergelijkbaarheid maar we gaan dit niet in één keer oplossen.

2. Participatiewet in balans

Beperktere aanpassingen op korte termijn

Bij de Participatiewet in balans zit de gang er nog steeds goed in, vertelt Heemskerk. Het wetsvoorstel staat op het punt om naar de Raad van State te worden gestuurd. De regering zet met de wet de eerste stappen om de menselijke maat en vertrouwen meer centraal te stellen. “Het betreft een aantal beperktere aanpassingen van de Participatiewet op de korte termijn. De bedoeling is nog steeds dat de wet op 1 januari 2025 in werking treedt. Wij hebben er vertrouwen in dat dit gaat lukken.”

Heemskerk noemt nog een ander aspect: het versterken van de vakkundigheid in de uitvoering. Daarvoor worden momenteel bijeenkomsten gehouden, waarvan een deel al achter de rug is.

Ook meer fundamentele herziening op komst

Tegelijkertijd werkt het ministerie van SZW aan een meer fundamentele herziening van de Participatiewet. Heemskerk: “Welk mensbeeld ligt eraan ten grondslag? Hoe kijk je naar bijvoorbeeld handhaving en wat voor effect heeft dat op de mensen? Wij willen dit opnieuw doordenken en uitgaan van een nieuwe beleidstheorie die beter past in het geheel van het sociaal domein. Het concreet uitwerken van deze theorie is een flink stuk werk. We hopen dat ook het volgende kabinet daarmee in volle vaart vooruit wil.”

Bij de Participatiewet in balans is verder een goede samenwerking met andere relevante initiatieven belangrijk. Zoals met de adviezen van de Commissie sociaal minimum. “Eigenlijk gaat het daarbij vooral over hoe we de manier waarop we de bestaanszekerheid van mensen versterken, een stuk eenvoudiger kunnen maken. Het is een belangrijk thema in de verkiezingen. Met Nieuw Sociaal Contract hoog in de peilingen zou het zomaar kunnen dat er echte doorbraken worden bereikt in de komende kabinetsperiode. Dat zal ook helpen bij de Participatiewet in balans.”

Naar boven

3. Sectorale Ontwikkelpaden en praktijkleren in het mbo

Zij-instroom en doorstroom in kraptesectoren bevorderd

Hoe zorgen we ervoor dat meer mensen die nu nog langs de kant staan, kunnen instromen in kraptesectoren? Dat is het idee achter de sectorale Ontwikkelpaden die momenteel worden ontwikkeld door het ministerie van SZW in samenwerking met brancheorganisaties, SBB en het ministerie van OCW. Senior beleidsmedewerker Janne van Stokkum licht toe: “Hiermee willen we de zij-instroom en de doorstroom bevorderen in sectoren met personeelstekorten. De Ontwikkelpaden zijn nuttig voor zowel de brede doelgroep van werkzoekenden, vaak met een afstand tot werk, als werkenden. Daarmee wordt dus ook ingezet op een leven lang ontwikkelen.” De brancheorganisaties zijn de eigenaar van de Ontwikkelpaden, benadrukt Van Stokkom. “Dat zorgt ervoor dat een pad wordt aangepast als er wijzigingen in het mbo zijn.”

Janne van Stokkom (SZW)

Met de Ontwikkelpaden willen we de zij-instroom en de doorstroom bevorderen in kraptesectoren. Deze paden zijn nuttig voor zowel de brede doelgroep van werkzoekenden, vaak met een afstand tot werk, als werkenden.

Janne van Stokkom

Een Ontwikkelpad is een opeenvolging van verschillende functies, van een basis (laag) instapniveau naar steeds een stapje verder. Hieraan zijn delen van opleidingen gekoppeld, via praktijkleren in het mbo. Het gaat om praktijkverklaringen en mbo-certificaten. Ook wordt ondersteuning ingezet, vertelt Van Stokkom. “Zoals begeleiding op de werkvloer, een taalcursus en training in werknemersvaardigheden.”

Ontwikkelpad kinderopvang als eerste geïntroduceerd

Het Ontwikkelpad Kinderopvang is als eerste helemaal uitgewerkt. “Wij zien daarbij een belangrijke rol weggelegd voor de centrumgemeenten van de arbeidsmarktregio’s. We roepen hen op om de regie bij de uitvoering te pakken. SZW en de Programmaraad ondersteunen deze implementatie.” Hiervoor is een communicatietoolkit gemaakt en een FAQ opgesteld. De lijst met vragen en antwoorden is de opbrengst van de informatiebijeenkomst voor de arbeidsmarktregio’s die op 5 oktober 2023 is gehouden.

Er komen veel meer Ontwikkelpaden, verwacht Van Stokkom. SZW is hierover al in gesprek met de branchepartijen in onder andere de zorg, techniek, schoonmaak en groensector. Ook is het de bedoeling om naar de logistiek en het onderwijs te kijken. Specifiek voor de technische sectoren zijn er goede kansen bij de functie van energiefixer. Daarvoor is al een toolkit energiefixers samengesteld. “De energiefixer is een laagdrempelige instapfunctie die ook van waarde is voor de mensen uit onze doelgroepen. Hierop investeren we in samenwerking met het ministerie van BZK bij de aanpak van energiearmoede.”

Nieuwe leergang voor praktijkleren in het mbo

In aanvulling op dit verhaal wijst programmamanager Tanja Willemsen van de Programmaraad op de nieuwe online leergang Praktijkleren in het mbo voor professionals in het sociaal domein. De leergang is gratis en start op 8 februari 2024. Verder is er een FAQ verschenen. “Hierin vind je veel informatie over praktijkleren in het algemeen.”

Naar boven

Tanja Willemsen (Programmaraad)

4. Andere onderwerpen

De subsidiecalculator is een nieuw landelijk instrument waarvan een regionale versie eerder met succes is toegepast in Noord-Holland Noord. Je voert met deze snelle calculator gemakkelijker het gesprek met de werkgever over het aannemen van een medewerker.

Tanja Willemsen

Er komt nog meer aan bod. Een 6-tal onderwerpen eruit gelicht:

  1.  Regionale mobiliteitsteams in 2024
    Het wordt het laatste jaar voor de RMT’s in hun huidige vorm. De tijdelijke regeling (gebaseerd op de coronacrisis) en de bijbehorende financiering lopen tot en met eind 2024. Dan houdt het echt op, zegt Heemskerk. “Het is in ieder geval duidelijk dat er op 1 januari 2025 iets anders komt, maar wat is nog niet precies bekend. Op 1 januari 2026 wordt de wet aangepast, of mogelijk iets later vanwege de demissionaire staat. Wij willen echter met ingang van 2025 al zoveel mogelijk wijzigingen doorvoeren.”
     
  2. Regionale verbinders statushouders
    Hiervoor is een bedrag van 12,25 miljoen euro in 2024 beschikbaar gesteld aan de arbeidsmarktregio’s. Het doel is dat de regionale verbinders extra mogelijkheden creëren voor statushouders en andere kwetsbare groepen om hen richting werk te helpen. Heemskerk: “De verbinder zorgt ervoor dat kansrijke initiatieven op lokaal niveau breder worden verspreid binnen de regio.” In antwoord op een vraag vertelt Heemskerk dat het geld naar de centrumgemeente van de arbeidsmarktregio gaat. “Die beslist ook over hoe het bedrag voor de regionale verbinder wordt ingezet. In een nieuwsbericht stelt VNG voor dat via het RMT te doen. Er zijn echter ook regio’s met al een uitgebreide aanpak voor statushouders die een andere keuze maken.”
     
  3. Toekomstige infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven
    Deze toekomst wordt belicht in een uitgebreid rapport van adviesbureau Berenschot. Volgens Heemskerk een aanrader. “De publicatie is heel informatief, niet alleen over de toekomstbestendige infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven maar ook over de manier waarop verschillende instrumenten worden ingezet. Zoals beschut werk.” We zijn met verschillende partijen samen in gesprek om hier verder vorm aan te geven. Verder is in een Kamerbrief in juli een maatregelenpakket gepresenteerd waarmee beschut werk verder wordt gestimuleerd.
     
  4. Maand van de 1000 voorbeelden
    Deze november is de actiemaand van de 1000 voorbeelden van VNO-NCW en andere partijen in de regio’s. Willemsen: “Het thema is: kies de Banenafspraak! Er zijn ca 60 evenementen, georganiseerd door ook publieke collega’s, om werkgevers te stimuleren voor o.a. de Banenafspraak. En daarnaast tal van andere activiteiten zoals podcasts, en een liveblog. Elke dag is er een wekservice en staat een ‘best practice’ in de schijnwerper.”
     
  5. Landelijke subsidiecalculator
    Nadat een regionale versie meer dan 10 jaar met succes in Noord-Holland is toegepast, is de subsidiecalculator doorontwikkeld tot een landelijk instrument. Met de nieuwe tool is vlug en eenvoudig te zien welke regelingen en subsidies voor de werkgever van toepassing kunnen zijn bij het aannemen van een nieuwe werknemer. “Je voert met deze snelle calculator gemakkelijker het gesprek met de werkgever”, aldus Willemsen.
     
  6. Skills leidraad
    De Programmaraad werkt aan een skills leidraad vanuit de gedachte van competentiegericht werken. Daarvoor is een internetconsultatie geopend die tot en met 24 november 2023 duurt, vertelt Willemsen. “Wij zien graag de reacties van jou als publieke professionals om de leidraad een fantastisch product te laten worden. We willen hiermee breed kunnen inspireren.”

Naar boven