Betaald werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid: gebruik de IPS- én IRB-methodiek

Gepubliceerd op 31 maart 2023

Mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk helpen. Birgit Sporken, Therese Venema en Esther Talsma weten één ding zeker: dat is een zaak van ons allemaal. Waar de ggz lang de aangewezen partij was, doen gemeenten, UWV, werkgevers én de ggz het nu steeds beter samen. ‘Maar voor deze doelgroep heb je wel andere handvatten en tools nodig. We zien handelingsverlegenheid bij professionals’, aldus Sporken. ‘We denken dat de IRB-methode daarbij kan helpen.’ 

De geïnterviewden van links naar rechts: Cris Bergmans, Birgit Sporken, Therese Venema, Esther Talsma

Sporken (R92), Venema (Lister) en Talsma (GGZ Oost Brabant) in hun verschillende posities expert in 2 verschillende methodieken: de methode Individuele Plaatsing en Steun (IPS) en de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB).

IPS: bewezen effectieve methode

In een IPS-traject werken ggz-professionals samen met UWV, gemeenten en werkgevers. IPS is een bewezen effectieve re-integratiemethode voor mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid. Sporken: ‘Deze methode focust op betaald werk en studeren. In de ggz was het lang zo dat niemand echt geloofde dat betaald werk erbij hoorde. We weten nu dat zingeving door werk, juist bijdraagt aan herstel bij psychische klachten.’

IRB: de juiste vragen stellen

Waar professionals en klanten zich met IPS focussen op betaald werk, is IRB gericht op 7 levensterreinen van de klant: wonen, leren, dagbesteding, sociale contacten, vrije tijd, ouderschap en financiën. Voor de professional is het een gespreksmethodiek. Talsma legt uit: ‘IRB geeft je handvatten om de juiste vragen te stellen. Je helpt mensen om zelf tot inzicht te komen: wat wil ik, wat moet ik daarvoor doen, wat maakt het lastig en hoe kom ik daar dan toch? De klant heeft de regie en als professional sta je er écht naast. De handvatten zijn binnen alle begeleidingssituaties toepasbaar om mensen met een psychische kwetsbaarheid naar betaald werk te leiden.’

Andere grondhouding aannemen

Ernaast staan, zien wat iemand wil of wat iemand belemmert en de juiste stappen zetten – ook als dat betekent dat betaald werk moet wachten. Sporken: ‘De valkuil is om voor mensen te beslissen: ‘daar is werk, ga dat maar doen’. Terwijl dat zeker voor mensen met een psychische kwetsbaarheid moeilijk en ongewenst is. We moeten de kans vergroten dat iemand het werk leuk vindt en kan blijven uitoefenen.’

Met IRB kijken professionals breder naar de situatie van een klant en nemen ze een andere grondhouding aan. Sporken: ‘Mensen worden vaak belemmerd om te gaan werken, door bijvoorbeeld financiële of woonproblematiek. Met de tools van IRB help je de persoon om te ontdekken wat die nodig heeft, met welke steun en in welk tempo.’

Tips en ervaringen

  • Gebruik IPS en IRB samen.
  • Gebruik IRB voor zelfregie en strategie.
  • Gebruik IPS om concrete stappen naar werk te zetten.
  • IRB is een gespreksmethodiek; leid professionals daarin op.
  • Zet IPS en IRB modelgetrouw in en vergroot zo de effectiviteit.

De dynamiek biedt kansen

Uit onderzoek naar beide methodieken blijkt IPS het meest effectief: 43% van de mensen in een IPS-traject vond en behield een betaalde baan. Bij IRB is dat 31%, maar 43% vond vrijwilligerswerk. Venema: ‘Vanuit IPS kan je snel activiteiten richting de arbeidsmarkt oppakken en vanuit IRB kun je inzicht vergroten en strategieën bepalen voor het zoeken en behouden van werk.’

De dynamiek tussen de 2 methodes biedt volgens deze experts veel kansen om mensen volwaardiger mee te laten draaien in onze maatschappij. Dat komt ook doordat het de samenwerking tussen UWV, gemeenten en ggz optimaliseert. Venema: ‘We zien klanten die enorme stappen maken. Maar we zien ook dat mensen onder druk komen te staan. Dat er bijvoorbeeld een ander tempo van ze gevraagd wordt. Of dat ze stappen moeten zetten waar ze nog niet aan toe zijn. Als we dán allemaal met IRB werken en dezelfde taal spreken, komt dat de samenwerking ten goede. Dat helpt de klant enorm.’

Hoofdzaak } Werk

Meer mensen met een psychische kwetsbaarheid duurzaam en betaald aan het werk. Dat is het doel van Hoofdzaak } Werk van het convenant Sterk door Werk. Hierin werken gemeenten, zorgverzekeraars, UWV, de Nederlandse ggz en werkgevers met de 35 arbeidsmarktregio’s samen. Hoofdzaak } Werk ondersteunt de regio’s met het inrichten van een zelflerend, duurzaam uitvoerbaar en structureel bekostigd proces.

Effectief en kostenbesparend

Heeft het meerwaarde om professionals bij gemeenten en UWV in IRB te scholen? ‘Absoluut’, zeggen deze ggz-professionals. Ze benadrukken dat de toepassing van IPS en IRB bijdraagt aan de vakbekwaamheid van professionals bij gemeenten en van trajectbegeleiders. Sporken: ‘Ook van re-integratie- en werkbedrijven krijgen we vragen als: Hoe sluiten we precies aan bij mensen? Welke vragen kunnen we stellen? Hoe voorkom ik dat ik bepaal wat iemand moet doen? En dat is niet soft! Dat wil ik benadrukken.’
Onderzoek toont aan dat het effectief en kostenbesparend is om aan te sluiten bij de voorkeuren van de klant. Sporken: ‘Mensen komen zo op een werkplek terecht waar de kans van slagen het grootst is.’