Terugblik: In gesprek met SZW, OCW en Programmaraad - 20 juni 2023

10 juli 2023

Impressieverslag van de online sessie op dinsdag 20 juni 2023

Verbonden met de Leerwerkfestival Praktijkdag van 22 juni was er op 20 juni de online sessie In gesprek met de ministeries van SZW en OCW en de Programmaraad. Ongeveer 60 deelnemers uit de arbeidsmarktregio’s zijn bijgepraat over de laatste stand van zaken bij vijf actuele thema’s die verband houden met leren en werken. Een impressie…

Het programma:

  1. Wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk plus het thema jeugdwerkloosheid
  2. Hervorming van de arbeidsmarktdienstverlening
  3. Sectorale loopbaanpaden en leerlijnen Praktijkleren
  4. Leven Lang Ontwikkelen en Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt
  5. Werkgevers- en werkzoekendendienstverlening, beschut werk en banenafspraak 

De sprekers:

  • Titus Heemskerk, manager Participatie en Arbeidsmarktregio’s bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
  • Nicole Pietersen, projectleider Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
  • Jantien Hadders, teamleider Leven Lang Ontwikkelen bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
  • Tanja Willemsen, programmamanager van de Programmaraad Regionale Arbeidsmarkt

Dit is een impressie van wat er tijdens de online sessie besproken is. Meer weten? Dan kun je de sessie terugkijken. Ook vind je veel informatie in de gedeelde presentatie. Hierin zijn links naar bijeenkomsten, publicaties en andere relevante verwijzingen opgenomen.

1. Wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk plus het thema jeugdwerkloosheid

Focus op jongeren met structurele achterstand op de arbeidsmarkt

Structureel maken van de tijdelijke aanpak van jeugdwerkloosheid die is gestart in de coronacrisistijd. Dat is de bedoeling van het wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk (zie de internetconsultatie voor de tekst), vertelt Nicole Pietersen van het ministerie van SZW.

jeugdwerkloosheid Het Meesterwerk

“De primaire focus ligt op jongeren die een structurele achterstand op de arbeidsmarkt hebben, of het nu in economische goede of slechte tijden is.”

Het wetsvoorstel is een coproductie van de ministeries van SZW en van OCW. “De planning is dat het voorstel nog voor de zomervakantie in toetsing en consultatie gaat. De wet zal ongeveer medio 2025 in werking treden.”

Internetconsultatie 

Wil je jouw mening geven over het wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk? Doe dan mee aan de internetconsultatie. De einddatum voor het doorgeven van een reactie is 10 september 2023.

Pietersen noemt de groepen waarop de nieuwe wet zich richt: 

  • jongeren uit het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs die geen startkwalificatie hebben vanwege een beperking;
  • voortijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie;
  • mbo-leerlingen met een focus op de niveaus Entree en mbo 2, met name in de beroepsopleidende leerweg.

Langer samen optrekken van scholen en gemeenten

Er worden volgens Pietersen grosso modo drie maatregelen genomen: 

  • Scholen en gemeenten kunnen langer met elkaar optrekken vanuit een gezamenlijke opgave, met daarbij alle ruimte voor maatwerk.
    In de Participatiewet komt de mogelijkheid voor gemeenten om al tijdens de schooltijd samen met de scholen jongeren te begeleiden. “We stellen hieraan eigenlijk helemaal geen beperkingen. De samenwerking kan bij wijze van spreken al starten op dag één bij een loopbaanoriëntatie of een opleiding die een jongere kan of wil gaan doen. Ook kan ondersteuning worden geboden bij een stage of een leerbaan.” Nadat een jongere een diploma heeft gehaald, kan de school en de gemeente nog een tijd samen optrekken. “Dit is ongeveer een jaar mogelijk.” 
  • Het Doorstroompunt gaat jongeren zonder startkwalificatie monitoren tot ze 27 jaar zijn en hen begeleiden bij uitval.
    Het Doorstroompunt is de nieuwe naam van de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Voortijdig Schoolverlaten (RMC). “Zij helpen ook jongeren zonder startkwalificatie die uitvallen uit werk en geen werk hebben gevonden als de uitkering van UWV, die vaak maar kort duurt, afloopt. Het Doorstroompunt kan jongeren ook begeleiden naar werk als er lichtere ondersteuning nodig is of anders weer de samenwerking zoeken met de gemeente vanuit de Participatiewet.”
  • Er komt aanvullend regionaal budget voor samenwerking en innovatie. 
    Dit budget is aanvullend op de middelen voor de individuele taken van scholen, gemeenten en Doorstroompunten. “Eigenlijk wordt het huidige regionale programma voor voortijdig schoolverlaters uitgebreid, met ook als doel de overgang naar werk. De centrumgemeente wordt partner binnen dit regionale programma. Zo werken de partijen binnen de regio gezamenlijk aan innovatieve aanvullende maatregelen.”

Professionals met jongeren aan het werk

Ondersteuning bij aanpak van jeugdwerkloosheid

In aansluiting op het verhaal van Pietersen gaat Tanja Willemsen kort in op de ondersteuning die de Programmaraad biedt op het thema jeugdwerkloosheid. Zo wordt het netwerk van de regionale coördinatoren jeugdwerkloosheid gefaciliteerd. “We organiseren intervisie en themabijeenkomsten waarin verdieping centraal staat.”

Willemsen wijst nog op het praktijkverhaal Klantreis helpt in Midden-Limburg de samenwerking rond kwetsbare jongeren op weg. “Dit geeft mooi inzicht in hoe in Midden-Limburg de samenwerking rond kwetsbare jongeren is georganiseerd, inclusief veel praktische bijlagen die je direct kunt toepassen.”

  • Is er bij het wetsvoorstel ook nagedacht over meer begeleiding vóór uitval in plaats van bij uitval? 
    Dat maakt deel uit van de aanpak voor voortijdig schoolverlaters van het ministerie van OCW. Het is daarom geen onderdeel van dit wetsvoorstel.

    Ben benieuwd naar hoe het Doorstroompunt straks in de praktijk gaat werken. Ik vind het een mooi initiatief om ervoor te zorgen dat jongeren langer in beeld blijven. Ik merk bij UWV dat veel jongeren die kort hebben gewerkt momenteel tussen wal en schip vallen. 
    Dit is ook de relatie met de hervorming van de arbeidsmarktdienstverlening. UWV kan nu niet altijd van betekenis zijn voor jongeren met een kort arbeidsverleden en weinig WW-rechten. Zij stromen vaak uit zonder werk te hebben gevonden en komen dan lang niet altijd bij de gemeente terecht. Straks kunnen deze jongeren wellicht sneller in gezamenlijkheid worden geholpen. En als dat bij iemand niet lukt, krijgt het Doorstroompunt een melding waardoor de jongere weer wordt opgepakt. 

    De arbeidsmarktregio’s hebben al vrij veel vragen gesteld over het wetsvoorstel. Wat hebben SZW en OCW gedaan met onze opmerkingen?
    In het webinar van 6 juli praten we iedereen hierover bij. Wij informeren jullie over waar we stonden toen we jullie eerder spraken, wat er in de tussentijd is gebeurd en waar we nu staan. Reageren op het wetsvoorstel kan via de internetconsultatie.

2. Hervorming van de arbeidsmarktdienstverlening

Nieuwe Kamerbrief op komst

Titus Heemskerk van het ministerie van SZW praat de aanwezigen bij over de voortgang bij de hervorming van de arbeidsmarktdienstverlening. Ministers Van Gennip en Schouten deelden de uitgangspunten hiervan in de Kamerbrief van 11 oktober 2022. Vervolgens gingen twee werkgroepen – Dienstverleningsconcept en Governance – aan de slag, die in het voorjaar tussenresultaten publiceerden. Landelijke partijen reageerden hierop via een consultatie. Ook is een reactie vanuit de 35 arbeidsmarktregio’s gekomen, georganiseerd door de Programmaraad. Heemskerk deelt mee dat ná de zomer een nieuwe brief aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.
 

Wat kan wél

De Programmaraad organiseerde op 27 juni de themabijeenkomst Wat kan wél over de hervorming van de arbeidsmarktdienstverlening. Hieraan deden vertegenwoordigers van de arbeidsmarktregio’s mee. Zij kwamen met veel interessante suggesties en ervaringen. 

Verbinding tussen arbeidsmarkt en onderwijs belangrijk

Bij deze hervorming is de verbinding tussen arbeidsmarkt en onderwijs belangrijk, aldus Heemskerk. “Wij willen onderwijs nadrukkelijker een onderdeel maken van het landelijk en regionaal beraad. Dan zit onderwijs aan tafel bij de hele besturing van de arbeidsmarktregio. Dit willen we ook gaan regelen in de Wet SUWI.”

Medewerker en begeleider bij laadpaal

Er wordt nagedacht over een andere methode om Leerwerkloketten te financieren. “Eigenlijk willen wij de regio meer ruimte geven om zelf vorm en inhoud te geven aan de verbinding met het onderwijs. Het komt erop neer dat er voor de Leerwerkloketten geen separate financiering met voorwaarden via UWV meer zal zijn, maar dat er een subsidie via de centrumgemeente gaat naar het werkcentrum. Dit is een van de onderwerpen die we nu uitwerken.”

Heemskerk is benieuwd naar de ideeën vanuit de arbeidsmarktregio’s. “Welke opdracht zou het werkcentrum volgens jullie moeten hebben bij de verbinding met het onderwijs? We denken zelf aan het versterken van het opleidingsadvies, niet alleen aan inwoners maar misschien ook aan klantmanagers, en het ontwikkelen van loopbaanpaden. Maar andere suggesties en vragen zijn natuurlijk welkom.”

    • “Verbetering van de koppeling van de vraag van de arbeidsmarkt en het aanbod aan opleidingen.”
    • “Betere samenwerking met private partijen om deze koppeling te verbeteren.”
    • “Ervoor zorgen dat informatieverstrekking tussen partijen mogelijk is.”
    • “Minder vrijblijvendheid. Het lastige is dat nu nog met het RMC niet alle jongeren worden bereikt.”
    • “Offertes en betalingsmethoden die voldoen aan de richtlijnen van andere regelingen, zoals het scholingsbudget WW en het regionaal mobiliteitsteam.”
    • “Eens hiermee, ook in relatie tot praktijkleren, deelcertificaten en verkorte opleidingen (juist niet alleen door private aanbieders).”
    • “Het onderwijs moet meer gebruik maken van welzijn (jongerenwerk). Denk hierbij ook aan de theorie van Iliass el Hadioui.”
    • “Flexibiliteit, Leven Lang Ontwikkelen naast initiële scholing.”
    • “Meer tijd en aandacht in het onderwijs.”
    • “Meer maatwerk aan jongeren leveren.”
    • “Dat het onderwijs ook een rol pakt bij het signaleren van systeemfouten. Want ik denk dat onderwijs veel meer ziet dan waarvan wij gebruikmaken. Zij lopen ook tegen grenzen aan waardoor de samenwerking tussen professionals die bijvoorbeeld leerlingen bemiddelen naar werk niet goed uit de verf komt.”

  • Hoe maak je informatieverstrekking tussen partijen mogelijk?
    We onderzoeken hoe momenteel informatie wordt gedeeld bij zowel Leerwerkloketten als regionale mobiliteitsteams (RMT’s) en gebruiken de uitkomsten voor een eventuele wetswijziging. Als bijvoorbeeld de centrumgemeente dienstverlening of ondersteuning vanuit het onderwijs inkoopt voor het werkcentrum, kan de centrumgemeente in die relatie ook afspraken maken over de uitwisseling van gegevens.

    Is er een aansluiting met Npuls dat van start gaat? Dit is een achtjarig programma om het onderwijs in het mbo, hbo en wo te verbeteren door de kansen van digitalisering beter te benutten.
    Npuls is een investeringsproject waaraan het Nationaal Groeifonds financieel bijdraagt. Partijen gaan hierdoor meer samenwerken en er zijn op alle niveaus afspraken nodig, ook op digitaal en technisch vlak. 

    Vanuit het Nationaal Groeifonds is ook geld toegekend aan:

    • (in 2021) het doorontwikkelen van het digitale landelijke Leeroverzicht van opleidingen en financiële regelingen. De bedoeling is toe te werken naar een gepersonaliseerd leeroverzicht. Dit project is een onderdeel van de versterking van de infrastructuur van Leven Lang Ontwikkelen (LLO). Er was een kennissessie over het Leeroverzicht tijdens de Leerwerkfestival Praktijkdag van 22 juni; bekijk de presentatie.
    • (in 2022) de doorontwikkeling van CompetentNL, een landelijke standaard voor het beschrijven van skills. Met de subsidie kunnen UWV, SBB, TNO en CBS de komende jaren CompetentNL verder uitwerken.

    Daarnaast zijn er veel meer relevante beleidsinitiatieven, niet alleen vanuit het Nationaal Groeifonds maar ook vanuit departementen en provincies. Een deel van deze initiatieven komt samen bij de regionale arbeidsmarkt. Daarom zien we de regionale meerjarenagenda, een belangrijk onderdeel van de hervorming van de arbeidsmarktdienstverlening, als een manier om de ambities bij de initiatieven te bundelen en de inzet van middelen af te stemmen.

    Krijgt loopbaanadvisering een plek in het nieuwe Regionaal Werkcentrum (RWC)?
    Loopbaanadvisering wordt nu al op verschillende plekken aangeboden, onder meer door gemeenten en UWV voor de eigen doelgroepen en door de vakbonden in het RMT voor werkenden. Wij willen het wel mogelijk maken dat publiek gefinancierde loopbaanadvisering kan worden aangeboden. We willen niet dat het op veel verschillende plekken wordt georganiseerd en er dus lijn in aanbrengen. 

3. Sectorale loopbaanpaden en leerlijnen Praktijkleren

Initiatief voor tekortsectoren

Het ontwikkelen van loopbaanpaden met leerlijnen is een vrij recent initiatief. Dit is volgens Nicole Pietersen in eerste instantie gericht op maatschappelijke sectoren met een groot personeelstekort. “We zijn begonnen met een loopbaanpad in de kinderopvang. We willen kijken hoe zo’n loopbaanpad een bijdrage levert aan de aanpak van personeelstekorten. Het is ook een impuls voor het aan het werk helpen van het onbenutte arbeidspotentieel. Met leerlijnen bevorder je tevens Leven Lang Ontwikkelen.” 

Het idee achter het loopbaanpad is dat functies die aan elkaar gerelateerd zijn op een rij staan. “Zo ontstaat overzicht welke stappen je kunt maken”, zegt Pietersen. “Daarvoor zijn opleidingen nodig. Gezien de doelgroep van werkzoekenden kijken we specifiek naar praktijkleren in het mbo.”

Loopbaanpad in de kinderopvang in de maak

Samen met de kinderopvangsector wordt gekeken naar bestaande functies maar ook naar de mogelijkheid om een nieuwe functie een plek te geven in het loopbaanpad. “Zijn de bestaande functies bijvoorbeeld echt toegankelijk voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt? Of kun je door middel van jobcarving een goede startfunctie creëren, en er een leerlijn aan koppelen?”

Volwassenen krijgen praktijkles

De implementatie van het loopbaanpad met leerlijn vergt in de arbeidsmarktregio flink wat van de samenwerking tussen gemeenten, UWV, sociaal ontwikkelbedrijven en onderwijs, merkt Pietersen op. “Met een goede samenwerking geef je veel mensen de kans om te gaan werken!”

De bedoeling is dat het loopbaanpad met leerlijn in de kinderopvang op 1 oktober klaar is. Daarna start de implementatie in de arbeidsmarktregio’s. Pietersen: “Wij voeren met een aantal regio’s hierover al gesprekken: willen jullie erin stappen en wat hebben jullie van ons nodig?”

Ook gesprekken met andere sectoren

Met andere sectoren is er eveneens overleg over het ontwikkelen van loopbaanpaden met leerlijnen. Pietersen noemt de zorg, het onderwijs, de groensector, de techniek en de facilitaire dienstverlening. “Wij kijken naar sectoren die om mensen verlegen zitten en waar praktijkleren een goede plek heeft. Specifiek naar sectoren die voor de sociale werkvoorziening interessant zijn, zodat ook mensen vanuit het SW-bedrijf door kunnen stromen naar wellicht een reguliere baan.”

Bijeenkomst op 5 oktober

Op donderdag 5 oktober 2023 (11.00-14.00 uur, locatie nog niet bekend) organiseren het ministerie van SZW en de Programmaraad een informatiebijeenkomst over het loopbaanpad met leerlijn in de kinderopvang. De bijeenkomst is bedoeld voor vertegenwoordigers van de arbeidsmarktregio’s. Je kunt je inschrijven via deze aanmeldlink. Tijdens de Leerwerkfestival Praktijkdag is er al een kennissessie over de doorlopende leerlijn georganiseerd. Lees hierover meer in de presentatie.

  • Geldt voor inkoop bij een ROC de aanbestedingsverplichting, in het bijzonder voor de derde leerweg? We willen namelijk toe naar een infrastructuur voor deze leerweg naast die van het initieel onderwijs. Hiermee kunnen we mooie maatwerktrajecten aanbieden, waarbij opleider, werkgevers en ons regionaal werkcentrum samenwerken.
    In RMT-verband moeten gemeente en UWV volgens Europese normen inkopen en aanbesteden, zeker boven bepaalde bedragen. Daarvoor heeft de Programmaraad een handreiking gemaakt. De kwestie die in de vraag wordt aangekaart, is een aandachtspunt voor het uitwerken van de nieuwe arbeidsmarktdienstverlening. Wat betekent het voor de inkoop en aanbesteding, als gemeente, UWV en andere partijen straks meer samenwerken op regionaal niveau om het gewenste scholingsaanbod beschikbaar te krijgen?

    Wat gebeurt er als leerlingen een te lage cognitie voor de leerlijn hebben en het niveau van Entree niet redden? Kun je hen ook wat bieden?
    Voor hen is praktijkleren in het mbo juist bij uitstek geschikt. De praktijkverklaring is voor deze groep een mooi instrument. Handig is hierbij het Stappenplan voor professionals op praktijkleren in het mbo.

    Kunnen particuliere scholen en bedrijven ook meedoen aan de loopbaanpaden en past het dan binnen de derde leerweg? 
    Het is niet door OCW bekostigd onderwijs, wat betekent dat ROC’s en leden van de branchevereniging NRTO kunnen deelnemen. Want het is praktijkleren in de derde leerweg. Of het kan de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) zijn en dat wordt natuurlijk wel publiek gefinancierd.

    Komt het voor dat private opleiders een route naar een mbo-certificaat of praktijkverklaring aanbieden?
    Ja, dat komt voor. Bij een recent overleg met de kinderopvangsector zat bijvoorbeeld een aantal private opleiders die delen van de derde leerweg richting een praktijkverklaring of een mbo-certificaat willen aanbieden. 

4. Leven Lang Ontwikkelen en Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt

Het eerste onderwerp dat aan bod komt, is Leven Lang Ontwikkelen. De beleidslijnen staan in de Kamerbrief van 22 september 2022. Bij LLO gaan OCW, SZW en de betrokken partijen nog meer doen, vertelt Jantien Hadders van het ministerie van OCW. In de meeting deelt Hadders de onderwerpen uit de nieuwe brief aan de Tweede Kamer die binnenkort wordt gestuurd. 
Vervolgens zoomt Tanja Willemsen in op de ondersteuning die de Programmaraad biedt in het kader van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Een voorbeeld is het Lerend netwerk Human Capital Agenda. “In deze agenda wordt de verbinding gelegd met Economische Zaken en provincie.” Een interessante publicatie gaat over in de praktijk geleerde lessen bij de aansluiting.

5. Werkgevers- en werkzoekendendienstverlening, beschut werk en banenafspraak

Willemsen noemt in vogelvlucht nog een aantal bijeenkomsten en publicaties in verband met de werkgevers- en werkzoekendendienstverlening, beschut werk en de banenafspraak. De links zijn te vinden in de gedeelde presentatie en uiteraard op samenvoordeklant.nl.

Eén publicatie eruit gelicht: het onderzoeksrapport Kansen op de arbeidsmarkt – regionale werkgeversservicepunten aan zet van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Tijdens een bijeenkomst op 15 juni 2023 zijn de resultaten toegelicht (zie het visueel verslag). Willemsen: “Een lezenswaardig rapport en een inspirerende sessie. Er gaat veel goed. Maar de samenwerking in de regio’s, de wisselwerking tussen werkgevers- en werkzoekendendienstverlening en het bereiken van werkgevers mogen een extra boost hebben. Hierover zijn tips opgenomen.”