Overslaan en naar de inhoud gaan

Samen om de klant heen…

01 juli 2022

In gesprek met de Programmaraad en SZW – impressieverslag 23 juni 2022

Partijen staan om de klant heen en zorgen samen voor alle dienstverlening die nodig is. Met dat sprekende beeld benadrukken Manon Fretz en Brian Verweij van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het belang van de uitbreiding van de arbeidsmarktinfrastructuur. Landelijke partijen zijn momenteel bezig zijn om heldere contouren te schetsen, die daarna samen met de arbeidsmarktregio’s verder worden uitgewerkt. De toekomstige arbeidsmarktinfrastructuur geeft ook een extra boost aan de regionale samenwerking. Tanja Willemsen van de Programmaraad vertelt over de vele manieren waarop de Programmaraad professionals in het sociaal domein ondersteunt. Al deze actuele ontwikkelingen komen voorbij tijdens de sessie In gesprek met de Programmaraad en het ministerie van SZW, waarmee de Praktijkdag van 23 juni 2022 in Hilversum – eindelijk weer helemaal ‘live’ – wordt afgetrapt.

  1. Toelichting op uitbreiding van arbeidsmarktinfrastructuur door SZW
  2. Vragen over toekomstige arbeidsmarktinfrastructuur
  3. Andere actuele onderwerpen door SZW
  4. Actuele ondersteuning door Programmaraad
  5. Tot slot

Meer weten? Bekijk dan de presentatie van deze sessie. Hierin vindt u een puntsgewijs overzicht van de ontwikkelingen plus veel links naar nuttige documenten en inspirerende bijeenkomsten.

1. Toelichting op uitbreiding van arbeidsmarktinfrastructuur door SZW

Arbeidsmarktkrapte overkoepelend thema

Het is tegenwoordig lastig om aan personeel te komen en dat speelt het kabinet parten bij het realiseren van ambities op andere terreinen. Arbeidsmarktkrapte is dan ook een overkoepelend thema in het Coalitieakkoord 2022-2026 (zie kader). Tijdens de sessie staan senior beleidsmedewerkers Manon Fretz en Brian Verweij van het ministerie van SZW vooral stil bij de uitbreiding van de arbeidsmarktinfrastructuur. Hiermee wordt de overgang van werk-naar-werk en van uitkering-naar-werk gestimuleerd.

Veel mogelijke verbeteringen

Brian Verweij is als strategisch beleidsadviseur bij het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid in de regio Noord-Holland Noord een bekend gezicht op de Praktijkdagen. Deze functie combineert hij nu met zijn werkzaamheden bij SZW. Hij vertelt dat de arbeidsmarktinfrastructuur wordt uitgebreid om te zorgen voor een transparante, toegankelijke en professionele arbeidsmarktdienstverlening. Maar eerst wil hij de mening van de ruim honderd aanwezigen weten: wat mag en moet er beter in de dienstverlening aan werkzoekenden, werkenden en werkgevers?

Dat levert via Mentimeter een flinke lijst met mogelijke verbeteringen op. Een aantal komt regelmatig terug, zoals ontschotting, vereenvoudiging van regels, harmonisering van instrumenten, meer aandacht voor het individu en minder voor de doelgroep en één loket voor voorzieningen. Deze punten hebben volgens Verweij een duidelijke relatie met de toekomstige infrastructuur voor de arbeidsmarkt.

Plannen in coalitieakkoord 2022-2026

Overkoepelend thema: arbeidsmarktkrapte
Start van interdepartementaal project: op korte termijn, naam is Dichterbij dan je denkt!
Punten in coalitieakkoord:
a.    Uitbreiden van arbeidsmarktinfrastructuur. Hierin zitten instrumenten voor scholing naar tekortberoepen. De ervaringen van de regionale mobiliteitscentra (RMT’s) worden erbij betrokken. 
b.    Ondanks de krapte staan veel mensen langs de kant. Daarom worden meer mensen naar werk begeleid, ook met een afstand tot de arbeidsmarkt. Tevens wordt het aantal beschutte werkplekken uitgebreid. 
c.    Permanente scholing via leerrechten.

Budget: 500 miljoen euro (structureel), o.a. voor a. en b. Verder: 125 miljoen euro per jaar voor een periode van vier jaar voor c.

2. Vragen over toekomstige arbeidsmarktinfrastructuur

Heldere contouren geschetst

Fretz en Verweij lichten toe hoe de arbeidsmarktinfrastructuur eruit gaat zien aan de hand van vragen vanuit de zaal. Fretz heeft wel een disclaimer. “Wat we hier presenteren, zijn denkrichtingen. De definitieve besluiten zijn nog niet genomen. Op het ogenblik praten landelijke partijen over de contouren van de nieuwe arbeidsmarktinfrastructuur.” 

Het is een belangrijk traject waarbij veel samen gaat komen, voegt Verweij eraan toe. “Wij hopen dat de contouren nog deze zomer helder zijn of anders er net na. Daarna wordt het feest, want dan gaan we ze de komende maanden en jaren uitwerken met elkaar. We betrekken hier nadrukkelijk de arbeidsmarktregio’s bij.”

Deelnemers stellen ook nog vragen die beantwoord kunnen worden door andere aanwezigen. Tanja Willemsen koppelt hen ter plekke aan elkaar. “Er is zoveel kennis en expertise”, zegt ze.

Vragen en antwoorden

V. Hoe worden de arbeidsvoorzieningen verbeterd voor werkzoekenden die de arbeidsmarkt op willen? Op het ogenblik ontbreekt er eenduidigheid over het waar en hoe. Mensen zijn gebaat bij één loket waar ze worden geholpen. Nu kunnen ze bij meerdere partijen terechtkomen, zoals gemeente en UWV. Die zijn niet altijd goed op de hoogte van het aanbod van andere organisaties.
A. We merken ook dat verschillende publieke en private partijen van alles doen voor werkgevers en werkzoekenden, maar wel ieder voor een stukje van de arbeidsmarkt. We streven naar een situatie dat een klant bij elk loket de juiste dienstverlening krijgt. Dit vraagt van dienstverleners dat zij veel meer en veel beter samenwerken achter de schermen. Dan kan een klant gemakkelijker worden doorverwezen naar de juiste persoon. (Verweij)

V. Hoe willen jullie ontschotting bereiken?
A. We zitten sterk te denken aan integrale dienstverlening waarbij partijen elkaar aanvullen. De klant staat centraal. Partijen gaan om de klant heen staan en zorgen samen voor alle dienstverlening die nodig is. Belangrijk is om te kijken naar de huidige dienstverlening. Het heeft niet de voorkeur dat organisaties allemaal dezelfde soort diensten aanbieden. Zij hebben ieder hun eigen expertises. Ga veel meer uit van de eigen kracht van jouw organisatie. Streef daarom niet naar het aanbieden van een totaalpakket, maar leg je toe op de dienstverlening waar jouw organisatie het meest in kan betekenen. Als alle partijen dat doen en zij elkaar aanvullen, wordt het gemakkelijker om goede dienstverlening aan te bieden. Ook aan mensen die nu tussen wal en schip vallen. (Fretz)

V. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat in de regionale dienstverlening minder de nadruk ligt op doelgroepen?
A. Denk veel meer vanuit het individu dan vanuit de doelgroep. Wie is de klant en wat heeft deze persoon nodig, ongeacht de doelgroep waartoe hij of zij behoort. (Fretz)

V. Met de partijen om de klant heen gaan staan klinkt nogal arbeidsintensief. Hoe wordt dat gefinancierd? 
A. Het precieze antwoord hebben wij nog niet, omdat we nu nog de contouren van de toekomstige arbeidsmarktinfrastructuur aan het schetsen zijn. Toch een mogelijk voorbeeld. Een werknemer volgt een traject bij de vakbond en verliest zijn baan, waardoor hij bij UWV terechtkomt voor een uitkering. Het is dan belangrijk dat hij zijn traject kan afmaken en UWV verder gaat op de ingeslagen weg. Daardoor wordt het voor organisaties hopelijk juist wat minder arbeidsintensief. (Verweij)

V. Is ontschotting hetzelfde als integrale samenwerking of zit daar verschil in?
A. Het kan verschillend zijn. Partijen kunnen samenwerken terwijl er nog schotten zijn. Met ontschotting bedoelen we dat niet meer de uitkering leidend is, dus tot welke doelgroep iemand behoort. Het uitgangspunt is de behoefte van de klant. Hoe kan uit de pakketten van de verschillende dienstverleners een voor de klant optimaal pakket worden samengesteld? Met als kanttekening dat de dienstverlening nodig moet zijn. Want de financiële mogelijkheden zijn natuurlijk niet oneindig. (Fretz)

V. Hoe loopt de wetgeving mee? Vooral de AVG-regels voor gegevensuitwisseling helpen de uitvoering niet altijd.
A. Er verandert het nodige ten opzichte van de huidige arbeidsmarktinfrastructuur. Daarom zullen moederwetten als de Participatiewet en alles wat aan gegevensuitwisseling mogelijk is mee moeten lopen. We zijn daarom zeker niet aan het einde van dit jaar klaar. (Verweij)

V. Ik mis een beetje de doelgroep van werkenden. In het kader van Leven Lang Ontwikkelen (LLO) is dat een belangrijke doelgroep. Hebben jullie daarover al ideeën?
A. We hebben de afgelopen tijd binnen de RMT’s al gekeken naar de dienstverlening aan werkenden. Binnen de nieuwe arbeidsmarktinfrastructuur is ‘van werk naar werk’ een belangrijk element. Een groot deel van de bewegingen hierbij vindt plaats tussen werkgever en werknemer en dat maakt het ingewikkeld. Een publieke organisatie moet niet altijd willen ondersteunen. We spreken nu met de landelijke organisaties over wat je wel publiek-privaat kunt aanpakken en wat je beter aan de markt kunt overlaten. (Verweij)

V. Het werkt heel fijn om samen te kijken naar welke voorzieningen je bij iemand wil inzetten. Maar doen jullie wat aan de steeds andere toelatingseisen bij voorzieningen en wetten? Want dat maakt het een stuk lastiger.
A. Er zijn heel wat voorbeelden van dienstverleners die al zo werken. De huidige schotten maken het echter complex. Het kost veel tijd om het juiste pakket aan te bieden. Met het huidige traject willen we ervoor zorgen dat het gemakkelijker wordt om dingen die al goed werken, te kunnen blijven doen. (Verweij)

V. Wat doen jullie met de ervaringen van de regionale mobiliteitsteams?
A. We nemen hun positieve ervaringen uitdrukkelijk mee. Wat kunnen we nog niet zeggen. Daarvoor moeten de contouren van de arbeidsmarktinfrastructuur eerst worden vastgesteld. (Fretz)

V. Hoe zit het met de samenwerking van verschillende gemeenten? Dat kan echt beter. Nu hebben ze het allemaal net even anders ingericht en dat is heel frustrerend voor werkgevers.
A. Gemeenten hebben een grote beleidsvrijheid en dat heeft ook veel positieve kanten. We willen vooral de arbeidsmarktregio’s betrekken bij harmonisering. Wat is de gezamenlijke lijn binnen de regio en sluit dat aan bij de behoeften van onder meer werkgevers? Waar moeten activiteiten nog gezamenlijk worden georganiseerd en wat moet vooral lokaal blijven? (Verweij)

V. Hoe word ik stakeholder bij het uitwerken van de contouren van de arbeidsmarktinfrastructuur? 
A. Dat ben je waarschijnlijk al want je bent werkzaam in het werkveld. We benaderen straks arbeidsmarktregio’s, gemeenten, UWV, sociale partners, scholen en veel andere partijen op de arbeidsmarkt. Je hoeft dus hiervoir eigenlijk niets te doen. (Verweij)

3. Andere actuele onderwerpen door SZW

Communicatiecampagne Dichterbij dan je denkt

Er speelt natuurlijk meer, veel meer op SZW-terrein. Manon Fretz en Brian Verweij geven daarvan een korte update. Zo is het inmiddels geregeld in de wet SUWI dat Oekraïense ontheemden vanaf 1 juli als niet-uitkeringsgerechtigden (nuggers) worden aangemerkt. “In de basis is de gemeente verantwoordelijk voor het bieden van dienstverlening als ze dat willen.”, zegt Verweij. “En aanvullend zorgen RMT’s voor ondersteuning.”

In het kader van het programma Dichterbij dan je denkt wordt een communicatiecampagne georganiseerd. Verweij: “Met name werkgevers worden gestimuleerd om anders naar bepaalde doelgroepen te kijken. De arbeidsmarktregio’s krijgen vanaf september budget om plannen te maken en vooral snel actie te nemen.” Er is al een communicatietoolkit beschikbaar.

Actieplan voor Leven Lang Ontwikkelen op komst

Ook is er nieuws over Leven Lang Ontwikkelen. Naar verwachting wordt na de zomer een actieplan gepubliceerd. De bedoeling is om mensen en werkgevers te stimuleren veel meer te doen aan LLO, aldus Verweij. “Daarbij wordt natuurlijk gekeken naar wat allemaal op de markt gebeurt, maar ook nadrukkelijk meer naar de impuls die de overheid kan geven.” 

Een deelnemer vraagt: doen we ook iets aan het levenslang bekend zijn van iemands beperkingen en welk functies geschikt zijn? Dan is er niet om de zoveel tijd een herindicatie nodig. Fretz noemt het een duidelijk signaal. Dit is een onderwerp voor de nadere uitwerking van de contouren van de arbeidsmarktinfrastructuur.

Interessante Europese regelingen

Aan het eind van hun verhaal komen nog enkele Europese subsidieregelingen voorbij. Zoals REACT-EU om de negatieve arbeidsmarktgevolgen van de coronapandemie op te vangen. Er is 50 miljoen euro voor arbeidsmarktregio’s en 10 miljoen euro voor UWV beschikbaar. Zij kunnen het geld inzetten voor jobcoaching. Arbeidsmarktregio’s zijn al geïnformeerd over het bedrag dat ze zelf krijgen. Het is ook mogelijk om projecten tot oktober 2022 te verlengen. 

Bij het Europees Sociaal Fonds loopt op het ogenblik de aanvraagprocedure voor de subsidie voor het voortgezet speciaal onderwijs en het Praktijkonderwijs, vooral gericht op activiteiten voor werk. De looptijd is een jaar, vertelt Fretz. “De verdeelsystematiek is weer hetzelfde als bij eerdere keren. De eerste tranche komt begin oktober.” 

Dan is er nog het Just Transition Fund (JTF) voor de opvang van negatieve sociaaleconomische effecten van de transitie naar klimaatneutraliteit. Hiervoor is een budget van 623 miljoen euro, verdeeld over een aantal zogeheten COROP-regio’s. “Kijk of je arbeidsmarktregio is aangesloten bij een van deze regio’s”, raadt Verweij aan.

4. Actuele ondersteuning door Programmaraad

Versterken van verbinding tussen werkgevers, werkzoekenden en werkenden 

Het stokje wordt overgenomen door programmamanager Tanja Willemsen van de Programmaraad. Zij behandelt de actuele ondersteuning die de Programmaraad geeft aan de publieke professionals in het sociaal domein. “Wij richten ons op de ondersteuning van de samenwerking in de arbeidsmarktregio’s, altijd met het doel om de verbinding tussen werkgevers en werkzoekenden en nu ook werkenden te versterken.” De Programmaraad heeft daarbij drie hoofdthema’s (zie kader), elk weer onderverdeeld in projecten.

Voor elk thema heeft de Programmaraad een beweging geformuleerd, een stip op de horizon waaraan continu een impuls wordt gegeven met allerlei activiteiten, bijeenkomsten en documenten. Willemsen gaat de thema’s, afgeronde activiteiten en geplande impulsen in sneltreinvaart langs. “Al zal ik zeker niet volledig zijn.” In de loop van dit jaar krijgt de website Samen voor de Klant een facelift. “We komen met een nieuw design en nieuwe inhoud.”

Afbeelding Programmaraad smeert de tandwielen

Drie thema's

Bij de ondersteuning die de Programmaraad biedt aan de 35 arbeidsmarktregio’s, staan dit en volgend jaar drie thema’s centraal:
1. Integrale werkgevers- en werkzoekendendienstverlening
2. Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt
3. Kwetsbare doelgroepen in de arbeidsmarkt

Bij deze thema’s is weer een onderverdeling gemaakt in projecten. Lees daarover meer in de presentatie van deze sessie en in het Meerjarenplan 2022-2023 van de Programmaraad.

Verkleining van afstand tussen werkgevers- en werkzoekendendienstverlening

Het eerste thema van de ondersteuning betreft de integrale dienstverlening richting werkzoekenden, werkenden en werkgevers. Dat vraagt om verkleining van de afstand tussen werkgevers- en werkzoekendendienstverlening. Willemsen haalt een krachtige quote van een deelnemer aan een recente bijeenkomst aan: “Opnieuw luisteren naar elkaar zonder oordeel, cynisme en angst zorgt voor een nieuwe verbinding en nieuwe wegen in de samenwerking tussen werkgevers- en werkzoekendendienstverlening.”

De Monitor Werkgeverstevredenheid die in 2021 voor het eerst is gehouden, wordt dit jaar herhaald in de arbeidsmarktregio’s. “UWV is bereid dat te financieren”, zegt Willemsen. “Het levert mooie rapporten op.” Op het terrein van gegevensuitwisseling gebeurt momenteel van alles, mede omdat het UWV-systeem Sonar wordt uitgefaseerd. Willemsen toont een plaatje van twee roeiers die ieder een andere kant op roeien, waardoor hun bootje doormidden breekt. “De Programmaraad beoogt dat we allemaal in dezelfde richting roeien.”

Ken je klant: haal alles uit de kast!

In het project Ken je klant wordt het in beeld brengen van kandidaten gefaciliteerd, evenals het gebruik van ICT-systemen daarbij. De oproep is: “Haal voor je klanten alles uit de kast!” In juli verschijnt een update van de handleiding. Ook zijn er vijf verdiepingssessies voor professionals in de uitvoering die in de tweede helft van dit jaar worden herhaald.

In verband met het thema onderwijs en arbeidsmarkt memoreert Willemsen het Leerwerkfestival op 16 mei. Daarbij kwam plenair en in aparte sessies praktijkleren in de breedste zin van het woord aan bod. De opbrengsten van het Leerwerkfestival zijn te vinden in de Virtuele Goodiebag.

Apart aandacht voor kwetsbare doelgroepen

Willemsen stipt nog kwetsbare doelgroepen aan, het derde thema van de ondersteuning van de Programmaraad. Hieronder vallen beschut werk, jeugdwerkloosheid en de banenafspraak. “Feitelijk gaat het ook om integrale dienstverlening, maar nu ligt de nadruk op wat specifieke doelgroepen nodig hebben.” 

De projecten Simpel switchen, Inburgering en Hoofdzaak Werk (voor mensen met psychische kwetsbaarheid) zijn ondergebracht bij Divosa. “Daarmee zoeken we de verbinding, onder andere door informatie te geven via de site Samen voor de Klant en themasessies te organiseren tijdens de Praktijkdagen.”

5. Tot slot

Daarmee komt een eind aan een uur boordevol informatie. Vanuit de zaal zijn er positieve reacties en ook nog enkele wensen voor een volgende keer. Manon Fretz oogst een applausje met haar slotwoorden. “Wij zijn erop uit om u het leven gemakkelijker te maken. Het zou mooi zijn als u met dat gevoel weggaat.” Op naar de volgende Praktijkdag op 3 november in Nieuwegein...